Czy oświadczenie spedytora może potwierdzać WDT?

Z pytaniem do organu podatkowego zwróciła się Spółka, która w celu usprawnienia przepływu dokumentów  przy WDT rozważa zastąpienie podpisanej kopii dokumentu CMR dokumentem przygotowanym przez Spółkę – dokumentem mającym formę Oświadczenia Spedytora. Przygotowany przez Spółkę dokument zawierałby wszystkie elementy listu przewozowego CMR takie jak:

• dane Spółki (jako podmiotu wysyłającego towary),
• dane odbiorcy otrzymującego towary,
• wagę/ilość towaru,
• datę wysyłki,
• datę dostawy do nabywcy,
• kraj dostawy,
• podpis spedytora.

Powyższy Dokument jednoznacznie potwierdzałby, że towary zostały faktycznie dostarczone do miejsca przesyłki, co zostałoby jednocześnie potwierdzone podpisem spedytora. Spółka oprócz otrzymanego oświadczenia spedytora posiadałaby kopię faktury, specyfikację poszczególnych sztuk ładunku oraz potwierdzenie zapłaty za towar. Łącznie te dokumenty potwierdzałyby wewnątrzwspólnotową dostawę towarów wykonaną przez firmy spedycyjne.

Spółka zadała pytanie, czy oświadczenie spedytora może być uznane za dokument, o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i w konsekwencji może dawać prawo do zastosowania stawki 0%, po spełnieniu pozostałych warunków, o których mowa w art. 42 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Spółki dokumentem przewozowym, o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy, może być każdy dokument otrzymany od przewoźnika, podpisany przez niego osobiście, z którego jednoznacznie wynika, że towary będące przedmiotem dostawy zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Zatem, dokumentem tym może być zarówno tradycyjny list przewozowy, jak i każdy inny dokument.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Organ wskazał, że dowodami, o których mowa w art. 42 ust. 1 pkt 2 – w myśl art. 42 ust. 3 ustawy – są następujące dokumenty, jeżeli łącznie potwierdzają dostarczenie towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju:

1. dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towaru z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju – w przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi),
2. specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku.

Natomiast w świetle art. 42 ust. 11 ustawy, w przypadku gdy dokumenty, o których mowa w ust. 3-5, nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju towarów, dowodami, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą być również inne dokumenty wskazujące, że nastąpiła dostawa wewnątrzwspólnotowa, w szczególności:

1. korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie;
2. dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu;
3. dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie, w takim przypadku inny – dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania;
4. dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Analiza regulacji dotyczących transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy pozwala na wskazanie dwóch podstawowych warunków, od spełnienia których uzależnione jest potraktowanie danej czynności jako dostawy wewnątrzwspólnotowej. Pierwszy z tych warunków dotyczy aspektu prawnego transakcji – jego spełnienie ma gwarantować, że czynność ta zostanie potraktowana jako wewnątrzwspólnotowe nabycie w państwie przeznaczenia i zostanie tam faktycznie opodatkowana. Drugi z warunków dotyczy aspektu faktycznego transakcji, tj. udokumentowania faktu wywozu towaru oraz dostarczenia go nabywcy w ramach dostawy w państwie przeznaczenia.

Istotne jest to, aby ww. dokumenty zawierały informacje, z których wynika, że określony towar został faktycznie dostarczony nabywcy do innego państwa członkowskiego. Ponadto, dokumenty, o których mowa w art. 42 ust. 3 ustawy, mają łącznie potwierdzać określony fakt, co oznacza, że zebrane razem mają dać jednoznaczną informację, której wymaga ten przepis. Podstawowe znaczenie dla udokumentowania wywozu towarów w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, realizowanej z udziałem przewoźnika lub spedytora odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, mają dokumenty wymienione w art. 42 ust. 3 ustawy.

Należy w tym miejscu zauważyć, że ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera definicji „dokumentu przewozowego”. Nawiązując do cyt. art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy, dokument ten powinien być dowodem potwierdzającym (łącznie z pozostałymi dowodami wskazanymi w art. 42 ust. 3 ustawy), że towar będący przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy został wywieziony z terytorium kraju i dostarczony do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. List przewozowy opisany w Rozdziale III Konwencji Genewskiej o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. (Dz.U. z 1962 r. Nr 49, poz. 238, z późn. zm.), jest niewątpliwie dowodem zawarcia umowy przewozu. Zgodnie z art. 4 oraz art. 9 Konwencji Genewskiej list przewozowy stanowi dowód zawarcia umowy przewozu, warunków tej umowy oraz przyjęcia towaru przez przewoźnika, o ile nie zostanie przeprowadzony dowód przeciwny. Brak, nieprawidłowość lub utrata listu przewozowego nie wpływa na istnienie ani na ważność umowy przewozu, która mimo to podlega przepisom Konwencji. Zatem, sama Konwencja również nie ogranicza możliwości przeprowadzania dowodu w zakresie przewozu towarów tylko do listu przewozowego.

Wobec tego, nie należy utożsamiać pojęcia „dokumentu przewozowego” o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy, tylko i wyłącznie z listem przewozowym. Za taki dokument uznać należy każdy dokument potwierdzający powierzenie przewoźnikowi lub spedytorowi przewozu lub spedycji towaru, zgodnego ze specyfikacją, poza terytorium kraju i dostarczenie tego towaru do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju. Jeżeli dokument taki potwierdza essentialia negotii umowy przewozu (obowiązkiem kontrahenta przewoźnika jest wydanie towaru i zapłata wynagrodzenia za przewóz, natomiast podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest przewiezienie towaru do miejsca przeznaczenia i wydanie go odbiorcy), nie można mu odmówić mocy dowodowej i uznać, że nie jest on dokumentem, o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy (chyba, że istnieje dowód przeciwny).

Zatem dokumentem przewozowym, o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy, może być każdy dokument otrzymany od przewoźnika (spedytora), z którego jednoznacznie wynika, że towary będące przedmiotem dostawy zostały wywiezione i dostarczone nabywcy do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju. Dokumentem tym może być więc zarówno tradycyjny list przewozowy, jak i każdy inny dokument spełniający warunki formalne i potwierdzający dokonanie dostawy towaru do nabywcy.

Brzmienie art. 42 ust. 3 ustawy wskazuje na podstawowy katalog dokumentów, potwierdzających dokonanie wywozu towarów i ich dostawę do nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego, który może być uzupełniony dodatkowymi dokumentami określonymi w art. 42 ust. 11 ustawy. Nie oznacza to jednak, że dla potwierdzenia tej okoliczności wymagane jest „łączne” posiadanie wszystkich typów dokumentów wymienionych w powyższych przepisach, o ile posiadane dokumenty jednoznacznie potwierdzają dostarczenie nabywcy towarów na terytorium innego państwa członkowskiego. Przepisy te określają rodzaje dokumentów, których posiadanie gwarantuje podatnikom bezpieczne stosowanie stawki preferencyjnej w dostawach wewnątrzwspólnotowych.

Istotą przywołanych przepisów jest przede wszystkim zobowiązanie podatnika do udowodnienia, że towary będące przedmiotem dostawy rzeczywiście opuściły terytorium kraju i zostały dostarczone do ich nabywcy, ze względu na korzystniejsze skutki podatkowe, niż w przypadku dostaw krajowych.

Wobec tego, zasadniczą kwestią w przedmiotowej sprawie jest to, aby posiadane przez Spółkę dokumenty jednoznacznie świadczyły o tym, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego. Przy czym, jak wskazano powyżej, dokumenty wskazane w art. 42 ust. 3 ustawy stanowią podstawowy katalog dokumentów, potwierdzających dokonanie wywozu towarów i ich dostawę do nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego, które w przypadku, gdy nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia towarów do nabywcy mogą być uzupełnione dodatkowymi dokumentami określonymi w art. 42 ust. 11 ustawy.

Spółka jako dowody, o których mowa w art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy będzie posiadała oświadczenie spedytora, a także kopię faktury, specyfikację poszczególnych sztuk ładunku oraz potwierdzenie zapłaty za towar.

Organ podatkowy nie zgadza się z twierdzeniem, że oświadczenie spedytora, które będzie posiadała Spółka stanowi dokument przewozowy, o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy, tj. dokument przewozowy, z którego jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Jak wskazano wyżej, za dokument przewozowy, o którym mowa art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy, należy uznać każdy dokument potwierdzający powierzenie przewoźnikowi lub spedytorowi przewozu lub spedycji towaru poza terytorium kraju, zgodnego ze specyfikacją i fakturą, i dostarczenie tego towaru do miejsca przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju. Jeżeli dokument taki potwierdza wykonanie umowy przewozu, tj. przewiezienie towaru do miejsca przeznaczenia i wydanie go odbiorcy, to jest on dokumentem, o którym mowa w art. 42 ust. 3 pkt 1 ustawy, nawet, jeżeli nie jest to tradycyjny list przewozowy. Tym samym organ podatkowy nie neguje, że przedmiotowe oświadczenie może zastąpić tradycyjny list przewozowy. Należy jednak wskazać, że przedmiotowe oświadczenie otrzymane od spedytora, nie będzie dokumentem jednoznacznie potwierdzającym, że towary zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone nabywcy do miejsca ich przeznaczenia na terytorium innego państwa członkowskiego. Należy zauważyć, że z niniejszego oświadczenia nie będzie wynikać, że nabywca odebrał towar, bowiem przedmiotowe oświadczenie nie będzie opatrzone podpisem tej osoby, ani pieczątką nabywcy. Co prawda przewoźnik oświadcza, że towary, będące przedmiotem dostawy, zostały dostarczone na wskazany adres jednakże oświadczenie to bez podpisu osoby, która odebrała towar oraz bez pieczątki nabywcy świadczy jedynie o wykonaniu usługi transportu towaru przez przewoźnika. Posiadane przez Spółkę oświadczenie nie zawiera żadnego potwierdzenia osoby upoważnionej do odbioru towaru, że został on dostarczony do miejsca przeznaczenia w innym kraju wspólnotowym. Tym samym z ww. oświadczenia nie wynika, że nabywca odebrał towar.

Natomiast ten aspekt fizycznego przemieszczenia towaru poza terytorium kraju przy jednoczesnym dostarczeniu go do wskazanego nabywcy w innym kraju wspólnotowym jest najistotniejszy. Spółka na podstawie tego oświadczenia nie jest w stanie wykazać faktu, że towary te zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju do ich nabywcy, gdyż nie następuje pokwitowanie odbioru towaru przez nabywcę.

Zatem otrzymane od spedytora oświadczenie, nie jest dokumentem jednoznacznie potwierdzającym, że towary zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone nabywcy do miejsca ich przeznaczenia na terytorium innego państwa członkowskiego.

Jednocześnie z przedstawionych we wniosku okoliczności sprawy wynika, że Spółka, oprócz oświadczenia spedytora, kopii faktury oraz specyfikacji poszczególnych sztuk ładunku, będzie posiadała wyłącznie potwierdzenie zapłaty za towar.

Wobec powyższego organ stwierdził, że Spółka nie będzie posiadała dokumentów świadczących o tym, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Stąd posiadane przez Spółkę dokumenty, tj. oświadczenie spedytora, kopia faktury, specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku oraz potwierdzenie zapłaty za towar – nie stanowią łącznie wystarczającej dokumentacji dla zastosowania stawki podatku 0% z tytułu realizowanych przez Spółkę wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów.

oprac.: Wojciech Zajączkowski