Skopiuj link
Sprawa dotyczyła Spółki działającej w branży hotelarskiej. W latach 2008–2010 Spółka korzystała z usług prawnych kancelarii adwokackiej. W związku z tymi usługami kancelaria adwokacka wystawiła cztery faktury, zawierające następujące opisy wykonanych usług:
- „Usługi prawne wykonane od dnia 1 grudnia 2007 r. do dnia dzisiejszego” (faktura z dnia 26 sierpnia 2008 r.),
- „Honoraria za usługi prawne wykonane od czerwca do dnia dzisiejszego” (faktura z dnia 17 grudnia 2008 r.),
- „Honoraria za usługi prawne wykonane do dnia dzisiejszego” (faktura z dnia 29 kwietnia 2009 r.),
- „Honoraria za usługi prawne wykonane od dnia 1 listopada 2009 r. do dnia dzisiejszego” (faktura z dnia 2 czerwca 2010 r.).
Spółka skorzystała z prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z ww. faktur. Portugalskie organy podatkowe uznały, że dane na fakturze nie są wystarczające do skorzystania z prawa do odliczenia podatku i zakwestionowały to odliczenie.
Istotą sporu było to na ile szczegółowy musi być opis usługi na fakturze, aby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia.
W wyniku pytania prejudycjalnego skierowanego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez sąd arbitrażowy ds. podatkowych w Portugalii Trybunał musiał ustalić, czy opis na fakturze zawierający wzmiankę „usługi prawne wykonane od określonej daty do dnia dzisiejszego” lub nawet „usługi prawne wykonane do dnia dzisiejszego”, jest wystarczający dla odliczenia przez Spółkę podatku, gdy administracja podatkowa otrzyma uzupełniające informacje (nie wynikające z faktury), które uważa za konieczne w celu potwierdzenia istnienia transakcji oraz szczegółowych jej cech.
W wydanej w lutym br. opinii rzecznika generalnego Juliane Kokott opis usług na fakturach nie spełniał wymogów art. 226 pkt 6 dyrektywy VAT (chodzi o ilość i rodzaj dostarczonych towarów lub zakres i rodzaj wykonanych usług) co do wskazania na niej „ilości” usług (pisaliśmy o tym w kwietniu 2016 r. http://www.izbapodatkowa.pl/kontrowersyjna-opinia-rzecznika-generalnego-w-sprawie-odliczania-vat,4,1940). Faktura powinna informować o tym, jaką ilość świadczenia wykonano. W ocenie rzecznika w tej sprawie brakowało takiej informacji. Zdaniem rzecznika danych co do zakresu usługi nie można też zastąpić wskazaniem okresu, w którym usługi były wykonywane. Nie wynika z tego bowiem, ile usług zostało w danym okresie wykonanych. Wskazanie rodzaju usług jako „usług prawnych” jest bowiem na tyle mało szczegółowe, że nie da się z niego wywieść ich zakresu.
W konsekwencji zdaniem rzecznika generalnego ww. faktury nie spełniały wymogów wskazanych w dyrektywie dla faktur VAT i nie dają ich nabywcy prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Trybunał Sprawiedliwości w wyroku przypomniał, że „art. 226 pkt 6 dyrektywy 2006/112 wymaga, aby faktura zawierała wzmiankę o zakresie i charakterze wykonanych usług. Brzmienie tego przepisu wskazuje zatem, że należy obligatoryjnie określić zakres i charakter wykonanych usług, nie wyjaśniając jednak, czy konieczny jest opis poszczególnych świadczonych usług w sposób wyczerpujący”. Natomiast art. art. 226 pkt 7 dyrektywy wymaga, aby faktura zawierała datę dokonania lub zakończenia wykonania usług. Zdaniem Trybunału na fakturze powinna być również podana data rozpoczęcia świadczenia ww. usług. Jest to istotne dla określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, dając możliwość kontroli przez organy podatkowe okresu rozliczeniowego w którym obowiązek ten powstał. Trybunał stwierdził, że „faktury sporne w postępowaniu głównym, wskazujące „usługi prawne wykonane od [określonej daty] do dnia dzisiejszego” lub „usługi prawne wykonane do dnia dzisiejszego”, wydają się określać okres rozliczeniowy. Natomiast jedna ze spornych faktur zawiera wyłącznie wzmiankę „usługi prawne wykonane do dnia dzisiejszego”. Faktura ta nie wskazuje daty rozpoczęcia spornego terminu, a zatem nie pozwala na określenie terminu, jakiego dotyczą sporne płatności”.
Jednakże zdaniem Trybunału Sprawiedliwości brak na tej ostatniej fakturze takiej informacji nie przekreśla możliwości odliczenia z niej podatku przez Barlis. Uzupełnieniem takiej faktury mogą stać się załączniki dostarczone przez firmę Barlis zawierające bardziej szczegółowe przedstawienie usług prawnych. Czy jednak dokumenty te mogą być uznane za załączniki faktur ma rozstrzygnąć sąd krajowy.
Trybunał stwierdził, że podstawowa zasada neutralności podatku VAT wymaga, by prawo do odliczenia podatku zostało przyznane w razie spełnienia podstawowych wymagań, nawet jeśli podatnicy nie spełnili niektórych wymagań formalnych. W konsekwencji jeżeli organy podatkowe posiadają informacje niezbędne do ustalenia, że spełnione są przesłanki materialne (rzeczywista realizacja transakcji służącej czynnościom opodatkowanym), to nie mogą one wprowadzać dodatkowych warunków w zakresie przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia tego podatku, które to warunki mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić odliczenie podatku.
W konsekwencji Trybunał wyjaśnił, że „organy podatkowe nie mogą odmówić prawa do odliczenia podatku VAT tylko na tej podstawie, że faktura nie spełnia przesłanek wymaganych w art. 226 pkt 6 i 7 dyrektywy 2006/112, jeżeli dysponują one wszystkimi informacjami do zbadania, że spełnione są przesłanki materialne dotyczące tego prawa. (…) W tym zakresie organy podatkowe nie mogą ograniczyć się do zbadania samej faktury. Powinny one wziąć pod uwagę także dodatkowe informacje dostarczone przez podatnika”.
Natomiast „prawo Unii nie stoi na przeszkodzie, by państwa członkowskie nakładały w odpowiednich przypadkach, jako sankcje za naruszenie przesłanek formalnych, grzywny lub kary pieniężne proporcjonalne do wagi naruszenia”.
Wydaje się, że wyrok jest również bardzo istotny dla polskich podatników, którzy otrzymują faktury potwierdzające rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, które nie zawsze są poprawne pod względem formalnym (np. nie zawierają wszelkich koniecznych elementów jakie powinna zawierać faktura). Należy tu pamiętać o gromadzeniu wszelkich dodatkowych dokumentów związanych z taką transakcją, jako tych, które mogą pomocniczo stanowić uzupełnienie faktury w przypadkach jej kwestionowania przez aparat skarbowy.
Wojciech Zajączkowski