Nabycie towarów za udziały a prawo do odliczenia

Z pytaniem do organu podatkowego zwróciła się Podatnik przedstawiając następujący stan faktyczny. W dniu 18 marca 2014 r. została zawarta w formie aktu notarialnego umowa nabycia udziałów przez Sp. z o.o. w celu ich umorzenia oraz umowa przeniesienia. Stronami tej umowy są: członek zarządu (wspólnik 1) oraz Wnioskodawca (wspólnik 2). Zgodnie z ww. uchwałą, z tytułu umorzenia wymienionych udziałów Wnioskodawcy zostanie wypłacone wynagrodzenie za każdy umorzony udział, tj. wynagrodzenie w łącznej kwocie X, w następujący sposób:

• w drodze spełnienia świadczenia pieniężnego w kwocie X,
• w drodze przeniesienia na rzecz Wnioskodawcy prawa własności niezabudowanej nieruchomości gruntowej,
• w drodze przeniesienia własności, na rzecz Wnioskodawcy, przysługujących Spółce środków trwałych w postaci koparki, maszyn budowlanych, samochodów itp.

W dniu 31 marca 2014 r. Sp. z o.o. wystawiła fakturę VAT naliczając 23% podatek, zgodnie z aktem notarialnym na niezabudowaną nieruchomość oraz środki trwałe w postaci koparki, maszyn budowlanych, samochodów itd.

Wnioskodawca chciałby nadmienić, że od dnia 20 stycznia 2014 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą polegającą na wykonywaniu usług budowlanych. Jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, a sprzęt opisany w punkcie c wykorzystuje do prowadzenia działalności.

Wszystkie środki trwałe były wykorzystywane przez Sp. z o.o. do prowadzenia opodatkowanej działalności gospodarczej.
Wnioskodawca zadał pytanie, czy przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturach wystawionych przez Spółkę z o.o. na sprzęt (środki trwałe), zgodnie z aktem notarialnym.

Zdaniem Wnioskodawcy, przysługuje mu prawo do odliczenia podatku od towarów i usług. Umorzenie udziałów w Sp. z o.o. w zamian za przekazane rzeczy, w świetle art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spółka przekazując rzeczy, dokona bowiem przeniesienia władztwa ekonomicznego nad nimi, co wypełnia definicję dostawy towarów. Będziemy mieli do czynienia również z odpłatnością, gdyż udziałowiec otrzyma rzeczy ruchome w zamian za umorzone udziały – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 września 2011 r., sygn. akt I FSK 1212/10).

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy uznał stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe. Wskazał, że stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Z treści art. 86 ust. 1 ustawy wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia dokonuje podatnik podatku od towarów i usług, a towary i usługi, przy nabyciu których podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Według regulacji art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy).

Zasady dotyczące umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zostały zawarte w art. 199 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1030, z późn. zm.).

W myśl art. 199 § 1 Kodeksu spółek handlowych, udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa umowa spółki.

Jak stanowi § 2 powyższego artykułu, umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, która powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Wynagrodzenie to, w przypadku umorzenia przymusowego, nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna zawierać również uzasadnienie.

Z powyższych przepisów wynika, że umorzenie udziałów jest czynnością zmierzającą do likwidacji pewnej partii lub wszystkich udziałów. Umorzenie udziałów powoduje w konsekwencji likwidację określonej części kapitału zakładowego albo samych udziałów, gdy umorzenie nie jest połączone z obniżeniem kapitału zakładowego (odbywa się z czystego zysku). Umorzenie dobrowolne jest dokonywane za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (np. sprzedaż, darowizna).

Należy zauważyć, że dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, rozumiana jest przez ustawodawcę, jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W określeniu „jak właściciel” zawiera się możliwość uznania za dostawę faktycznego przeniesienia władztwa nad rzeczą. W rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług „dostawa” oznacza wszelkiego rodzaju rozporządzanie towarem (sprzedaż, zamiana, darowizna, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego).

Odpłatność czynności (dostawy towarów, czy świadczenia usług) oznacza wykonanie tej czynności za wynagrodzeniem. Aby uznać daną czynność za odpłatną konieczny jest bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem. Dostawcę towarów lub usługodawcę musi łączyć z odbiorcą stosunek prawny, z którego wynika obowiązek dostawy towarów lub świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia za dokonanie tych czynności. Wynagrodzenie musi być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego oraz treści przywołanych przepisów prawa prowadzi do wniosku, że Spółka zobowiązała się przenieść na rzecz Wnioskodawcy środki trwałe (koparkę, maszyny budowlane, samochody itd.), a udziały, które nabyła od Wnioskodawcy są wynagrodzeniem za tę czynność. Zaistniał zatem bezpośredni związek między dostawą towarów – środków trwałych, a wynagrodzeniem stanowiącym konkretną wartość wyrażalną w pieniądzu. Podkreślić przy tym należy, że zapłaty (wynagrodzenia) nie można utożsamiać jedynie ze świadczeniem pieniężnym. Także świadczenie o charakterze rzeczowym jest wynagrodzeniem.

Wobec powyższego przekazanie środków trwałych stanowiło dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Ww. transakcja nie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, gdyż Spółka wykorzystywała te środki trwałe do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. A zatem Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących te czynności, gdyż jest podatnikiem VAT czynnym, a ww. środki trwałe są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Oprac.: Wojciech Zajączkowski