Skopiuj link
Czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług.
W efekcie, udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnianiu kapitału na wskazany w umowie okres. Czynność udzielenia pożyczki w zamian za wynagrodzeniem w postaci odsetek z tytułu korzystania z cudzego kapitału traktowana jest jako świadczenie usług.
W przypadku, gdy czynność udzielenia pożyczki jest świadczona na rzecz podatnika spoza terytorium Unii Europejskiej, tj. na rzecz podatnika nieposiadającego siedziby ani stałego miejsca działalności gospodarczej na terytorium UE miejscem świadczenia takich usług, w myśl art. 28b ust. 1 ustawy o VAT jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4.
Usługa ta będzie podlegała opodatkowaniu poza terytorium Polski. Polski podatnik wykaże tę usługę w ewidencji podatkowej jako eksport usług. Momentem wykazania ww. czynności w ewidencji i deklaracji VAT-7 będzie data wymagalności odsetek (przy ich jednorazowej płatności) – art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, bądź, jeżeli strony umowy ustaliły następujące po sobie terminy płatności (wymagalności), usługę udzielenia pożyczki uznaje się za wykonaną i wykazuje się z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi – art. 19a ust. 3 ustawy o VAT. Zgodnie bowiem z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT podatnicy świadczący usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju. W przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, stosuje się odpowiednio przepisy art. 19a ust. 1–3 i 8.
Podstawą opodatkowania w rozumieniu ww. art. 29a ust. 1 ustawy o VAT usług polegających na udzielaniu pożyczek, są otrzymane przed datą wymagalności odsetki od udzielonej pożyczki, jak również niezapłacone odsetki, których termin zapłaty upłynął – czyli odsetki, które stały się wymagalne.
Świadczący usługę pożyczki wykaże również otrzymane lub wymagalne odsetki w deklaracji VAT-7 w części C w pozycji 11. Ustawodawca wskazuje, że w poz. 11 deklaracji wykazuje się czynności, w stosunku do których przysługuje podatnikowi prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o którym mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy, lub prawo do zwrotu kwoty podatku naliczonego, o którym mowa w art. 87 ust. 5 ustawy [załącznik 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 marca 2013 r. w sprawie wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług (Dz. U. 2013, poz. 394)]. Nie wykazuje się natomiast w pozycji 11 świadczenia usług, których miejsce świadczenia znajduje się poza terytorium kraju, w stosunku do których podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Powyższe mogłoby wskazywać, że usług polegających na udzielaniu pożyczek na rzecz podatnika spoza UE nie wykazuje się w deklaracji VAT-7 skoro świadczenie takich usług na terytorium kraju nie dawałoby prawa do odliczenia podatku. Jednakże zgodnie z ust. 9 art. 86 ustawy o VAT podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą czynności zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz pkt 37-41, wykonywanych na terytorium kraju, w przypadku gdy miejscem świadczenia tych usług zgodnie z art. 28b lub art. 28l jest terytorium państwa trzeciego lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych, pod warunkiem że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Z powyższego przepisu wynika, że podatnik udzielając na terytorium kraju pożyczek na rzecz podatnika spoza UE ma prawo do odliczenia podatku w związku z wydatkami jakie ponosił na terytorium kraju przy świadczeniu tej usługi.
Fakturę podatnik jest zobowiązany wystawić zgodnie z wymogami § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. 2013, poz. 1485) oraz w terminach wskazanych w art. 106i ustawy o VAT.
Wojciech Zajączkowski