Skopiuj link
Przypomnijmy: we wskazanych wyżej wyrokach NSA orzekł, że zobowiązanym do zapłaty podatku VAT z tzw. „lewych” faktur, niepotwierdzających rzeczywistego obrotu jest podatnik, który zatrudnił pracownika – oszusta wystawiającego takie faktury bez wiedzy i zgody pracodawcy.
W ostatnim wyroku wydanym w dniu 27 czerwca 2017 r. sygn.. akt I FSK 1459/15 NSA orzekł, że: „w przepisie tym jednoznacznie wskazano, że zobowiązanym do zapłaty podatku jest podmiot, który "wystawi fakturę", nie zaś podmiot, którego dane wpisano w fakturze jako dane wystawcy. Oczywiście, w praktyce faktura zwykle zawiera dane podmiotu będącego faktycznym jej wystawcą. Przepis powyższy zakłada zatem działanie podmiotu, który wystawił fakturę. Działanie to nie musi przy tym polegać na własnoręcznym sporządzeniu dokumentu faktury. Podatnik może zlecić określonej osobie (np. pracownikowi) wystawienie faktury w jego imieniu. Analogicznie należy odnieść się do kwestii wprowadzenia faktury do obrotu prawnego, a zatem przekazania faktury podmiotowi, na rzecz którego została wystawiona, i ten sposób umożliwienia posłużenia się fakturą przez inny podmiot w celu obniżenia podatku należnego, z czym właśnie wiąże się ryzyko uszczupleń podatkowych, których eliminacji służy powyższy przepis. Nie jest natomiast wystawcą faktury zobowiązanym do zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 u.p.t.u. podmiot, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, a zatem podmiot, pod który bezprawnie "podszył się" inny podmiot. Dotyczy to również sytuacji, gdy bezprawnie wykorzystano dane podmiotu będącego podatnikiem podatku od towarów i usług”.
Sprawa dotyczyła podatnika, którego brat bez wiedzy i zgody podatnika wystawiał, stemplował, podpisywał i przekazywał odbiorcy faktury z danymi podatnika.
Jest to już kolejny wyrok wskazujący na zmianę podejścia NSA do problemu wystawiania faktur bez wiedzy i zgody podatnika. Wcześniejszy z dnia 26 maja 2017 r. sygn. akt I FSK 1872/15 dotyczył osoby, która wystawiała w imieniu niedziałającej Fundacji faktury niedokumentujące żadnych transakcji, gdzie sąd stwierdził, że: „zakwestionowane faktury były tzw. pustymi fakturami. W tym bowiem zakresie nie były dotknięte błędem nie tylko ustalenia, że to skarżący a nie "Fundacja R." był wystawcą faktur, ale także ustalenia, z których wynikało, że "dokumentowane" tymi fakturami zdarzenia (dostawy skór) nie miały miejsca. "Fikcyjny" charakter obu rzekomych dostaw został szczegółowo przedstawiony w uzasadnieniach obu decyzji i brak było podstaw do przyjęcia, że wydano je z naruszeniem przepisów postępowania podatkowego lub z naruszeniem prawa materialnego”.
Należy jednak zaznaczyć, że korzystne dla podatników, których dane widniały na fakturach, wyroki były wynikiem braku współdziałania sprzedawcy z podmiotem wystawiającym fikcyjne faktury.
Jak stwierdził NSA w wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r. „jeżeli na skutek bezprawnego działania innej osoby, w fakturze jako jej wystawca (sprzedawca, usługodawca) wskazany został podmiot, który nie widział o jej wystawieniu, nie godził się na jej wystawienie i który tej faktury faktycznie nie wystawił i nie zlecił jej wystawienia, a także nie wprowadził jej do obrotu prawnego, to podmiot taki nie może być uznany za wystawcę faktury w rozumieniu art. 108 ust. 1 u.p.t.u. Okoliczności te powinny być badane indywidualnie, na gruncie każdej konkretnej sprawy”. Wynika z powyższego, że podatnik, którego danymi się posłużono w celu wystawienia pustej faktury nie może udzielać zgody na wystawienie takich dokumentów, ani też takich działań nie może, choćby milcząco, akceptować. Innymi słowy jedynie działanie osoby trzeciej przy wystawianiu pustych faktur bez wiedzy i zgody podatnika uwolnić go może od zastosowania przez organy podatkowe art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.
Wojciech Zajączkowski