Skopiuj link
Z pytaniem do organu podatkowego zwróciła się Spółka, która świadczy usługi pośrednictwa finansowego mieszczące się w grupowaniu PKD: 66.19.Z. – pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych, PKD 64.99.Z – pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana. Spółka związana jest umową o współpracy z Agentem (F spółka z o.o.). Agent ma zawarte umowy na pośrednictwo finansowe bezpośrednio z bankami i innymi instytucjami finansowymi, w zakresie sprzedaży produktów bankowych, tj. m.in. kredyty i pożyczki hipoteczne, gotówkowe, itp. Na podstawie zawartej umowy o współpracy Spółka zobowiązana jest do świadczenia na rzecz Agenta czynności pośrednictwa kredytowego mających na celu stałe pozyskiwanie na rzecz Agenta, działającego jako pośrednika banków, osób zainteresowanych produktami bankowymi.
Na szczegółowy zakres obowiązków składają się następujące czynności:
- aktywne podejmowanie działań ukierunkowanych na propagowanie informacji o możliwości zawarcia za pośrednictwem Agenta umów mających za przedmiot udostępniane przez bank Produkty (czyli klasyczne pozyskiwanie klientów, poprzez telefonowanie, e-mailowe oferowanie Produktów, zapraszanie na spotkania i omawianie ofert);
- udzielanie informacji o produktach oferowanych za pośrednictwem Agenta przez bank, których wykaz stanowi załącznik nr 1 do umowy o współpracy;
- przyjmowania od osób zainteresowanych produktami banku własnoręcznie przez nich podpisanych oświadczeń o zgodzie na przetwarzanie danych osobowych przez Agenta;
- przyjmowania od potencjalnych klientów formularzy danych osobowych oraz informacji o ich sytuacji finansowej, majątkowej, rodzinnej oraz zatrudnieniu sporządzonych wg wzoru przygotowanego przez Agenta, jako dokumentów niezbędnych do uzyskania przez klienta dostępu do oferowanych Produktów bankowych;
- przesyłanie do Agenta skanów dokumentów złożonych przez potencjalnego klienta niezwłocznie po ich przyjęciu i przesyłanie oryginałów niezwłocznie do siedziby Agenta;
f. monitorowanie skrzynki e-mail i niezwłoczne reagowanie na wnioski Agenta dotyczące doręczenia dodatkowych informacji w odniesieniu do potencjalnych klientów.
Z tytułu zawartej umowy Spółka otrzymuje wynagrodzenie prowizyjne wyliczane dla poszczególnych produktów banków zgodnie z zasadami określonymi w załączniku do Umowy. Załącznik do umowy w zakresie zasad wynagradzania odsyła do trójstronnego porozumienia zawartego pomiędzy: Agentem, Spółką oraz Bankiem. Wynagrodzenie jest ustalane prowizyjnie w wysokości zależnej od ilości i wartości Produktów (np. wartość uruchomionych przez bank w danym okresie rozliczeniowym kredytów, ubezpieczeń itp.) sprzedanych na rzecz klientów, których dane przekazane zostały przez Spółkę. Wynagrodzenie prowizyjne na podstawie porozumienia trójstronnego wypłacane jest przez Bank na rzecz Agenta. Następnie Agent wypłaca wynagrodzenie na rzecz Spółki.
Jednakże jedna część prowizji jest finansowana bezpośrednio przez bank, druga część prowizji finansowana jest przez klienta, który wyraża pisemnie zgodę na obciążenie kwotą prowizji należną dla pośrednika kredytowego samego siebie. Obciążenie następuje przy uruchomieniu kredytu. Klient w umowie zawartej z bankiem wyraża zgodę, aby część kwoty prowizji od udzielonego kredytu była przelana na wskazany przez klienta rachunek bankowy, który należeć będzie do pośrednika. W ten sposób bank przelewa część przyznanego wynagrodzenia prowizyjnego na rzecz Agenta, a ten na rzecz Spółki. Spółka zobowiązana będzie do zwrotu wynagrodzenia, w przypadku, gdy klient odstąpi od kredytu lub innego produktu bankowego.
Spółka zadała pytanie, czy z tytułu wykonywania opisanych powyżej usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych może korzystać ze zwolnienia w podatku od towarów i usług przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku VAT w zakresie wynagrodzenia należnego na podstawie umowy finansowanego częściowo przez bank i częściowo przez klienta.
Zdaniem Spółki, wykonywane czynności mieszczą się w zakresie usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych – opisanych w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał stanowisko Spółki za prawidłowe. Organ wskazał, że w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
Stosownie do art. 43 ust. 13 ustawy o VAT zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.
Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).
W świetle art. 43 ust. 15 ustawy zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:
- czynności ściągania długów, w tym factoringu;
- usług doradztwa;
- usług w zakresie leasingu.
Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w cyt. art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.
Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.
Istotne zatem, dla zastosowania zwolnienia od podatku w przypadku usług pomocniczych do usług finansowych polegających na udzielaniu kredytów lub pożyczek pieniężnych jest to, aby określona usługa, stanowiąca odrębną całość, zmierzała do realizacji zasadniczych funkcji ww. usługi finansowej objętej zwolnieniem. Przy czym, z omawianego zwolnienia nie mogą korzystać usługi stanowiące element usługi pośrednictwa.
Intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem usług udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych, zarówno tych wykonywanych przez banki, jak również świadczonych przez inne podmioty pośredniczące w ich udzielaniu. Należy stwierdzić, że wymienione zwolnienie ma charakter przedmiotowy, gdzie przede wszystkim istotną przesłanką do skorzystania ze zwolnienia jest rodzaj świadczonej usługi – cechy, które ją wyróżniają. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów.
Pogląd taki potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-2/95 pomiędzy Sparekassernes Datacenter (SDC) a Skatteministeriet (Dania), w którym Trybunał stwierdził, że: „zwolnienie dotyczące usług finansowych nie jest uzależnione od tego, czy usługa jest wykonywana przez instytucję, która wstępuje w prawny związek z końcowym odbiorcą. Fakt, że dana transakcja jest wykonywana przez osobę trzecią, ale z punktu widzenia końcowego odbiorcy wydaje się być usługą wykonywaną przez bank, nie wyklucza objęcia jej zwolnieniem”. Można zatem stwierdzić, że wg TSUE usługa finansowa świadczona przez podmiot trzeci nie traci przymiotu takiej usługi.
W celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa”, warto odnieść się do wyroku w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, w której TSUE stwierdził, że: „(…) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.
Z kolei w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. TSUE wskazał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy odnosi się „do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy. Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków dot. zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.
Zatem zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:
- usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie,
- z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej,
- celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym, pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy),
- usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).
Z opisu sprawy wynika, że czynności, wykonywane przez Spółkę w przedstawionym we wniosku sposobie funkcjonowania stanowią usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów i pożyczek. Spółka nie jest żadną ze stron umowy kredytowej i umowy pieniężnej zawartej przez klienta z bankiem. Należy podkreślić, co wynika z powyższej analizy, że zasadniczym celem pośrednictwa jest spowodowanie wszystkiego co możliwe, aby bank i klient zawarli ze sobą umowę – co niewątpliwie ma miejsce w omawianej sprawie. Ponadto, z treści wniosku Spółki wynika, że opisane czynności nie obejmują usług doradztwa, wskazanych w art. 43 ust. 15 ustawy.
Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego należy stwierdzić, że wskazane w stanie sprawy usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów i pożyczek podlegają zwolnieniu od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.
oprac.: Wojciech Zajączkowski