Czeka nas rewolucja w ewidencji VAT

Struktura JPK_VAT ma bezpośrednio odzwierciedlać ewidencję VAT i ma być zdecydowanie bardziej szczegółowa niż obecnie. W tym celu Ministerstwo Finansów korzystając z delegacji ustawowej zawartej w art. 99 ust. 13b oraz 109 ust. 14 ustawy o VAT.

Zgodnie z treścią nowo dodanego art. 99 ust. 13b ustawy o VAT: Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres danych, o których mowa w ust. 7c, wraz z objaśnieniami co do sposobu wypełniania i miejsca składania deklaracji podatkowych, o których mowa w ust. 1–3, oraz niezbędnymi pouczeniami, uwzględniając konieczność prawidłowego rozliczenia podatku oraz kontroli tego obowiązku przez organ podatkowy. Natomiast nowo dodany art. 109 ust. 14 ustawy o VAT stanowi, że: Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres danych, o których mowa w ust. 3, oraz sposób wykazywania danych w ewidencji przesyłanej zgodnie z ust. 3b i 3c, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowości rozliczeń podatników oraz kontroli obowiązków podatników przez organ podatkowy, identyfikowania obszarów, w których występują nadużycia w podatku lub narażonych na te nadużycia, oraz możliwości techniczno-organizacyjne prowadzenia przez podatników ewidencji.

Opierając się na ww. delegacjach ustawowych Ministerstwo Finansów przygotowało projekt z dnia 29.07.2019 r. rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług. Rozporządzenie to będzie dotyczyło części deklaracyjnej, jak i części ewidencyjnej. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do tego rozporządzenia: „rozbudowane pliki JPK_VAT będą zawierały dane pozwalające na zastąpienie obecnie składanej deklaracji VAT w formie elektronicznej, oraz obecnie przesyłanych plików JPK_VAT. Nowy plik JPK_VAT będzie dokumentem elektronicznym wspólnym dla deklaracji VAT i ewidencji VAT. Plik ten będzie wysyłany w terminie właściwym dla złożenia deklaracji VAT (wspólna tzw. „schema” dla deklaracji i ewidencji VAT).”.

W projekcie tego rozporządzenia w § 11 określa się co będzie zawierała ewidencja sprzedaży podatnika VAT czynnego, bowiem należy przypomnieć, że JPK_VAT składają wyłącznie podatnicy VAT czynni, a podatnicy, którzy nie są podatnikami VAT czynnymi (w uproszczeniu nie odliczający podatku naliczonego), tj. podatnicy VAT zwolnieni nie składają obecnie ani deklaracji VAT-7, ani JPK_VAT, a po zmianach nie będą składali połączonego (deklaracja i ewidencja) JPK_VAT.

Ministerstwo Finansów wskazuje, że „w § 11 ust. 1 określono szczegółowe dane jakie zawiera ewidencja sprzedaży pozwalające na rozliczenie podatku należnego z podziałem na poszczególne stawki podatku i rodzaje sprzedaży. Wskazano dane dotyczące korekt podstawy opodatkowania oraz podatku należnego, o których mowa w art. 89a ust. 1 i 4 ustawy, wynikających z poszczególnych faktur w podziale na stawki podatku. Dodatkowo określono dane niedokumentowane fakturami oraz nieobjęte obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej wykazywane w wartościach zbiorczych w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku”.

Po przeczytaniu tej części uzasadnienia dochodzi się do wniosku, że niewiele się zmienia. Jednak nawet pobieżna analiza treści projektowanej regulacji – § 11 – wskazuje, jak wielkie zmiany przygotowało podatnikom Ministerstwo.

Otóż, w § 11 ust. 3 projektu wskazano, że: Poza danymi, o których mowa w ust. 1 i 2, ewidencja sprzedaży zawiera następujące oznaczenia identyfikujące:

1) dostawy:

a) napojów alkoholowych – alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym – oznaczenie „01”,

b) towarów, o których mowa w art. 103 ust. 5aa ustawy – oznaczenie „02”,

c) oleju opałowego w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym oraz olejów smarowych, pozostałych olejów o kodach CN od 2710 19 71 do 2710 19 99, z wyłączeniem wyrobów o kodzie CN 2710 19 85 (oleje białe, parafina ciekła) oraz smarów plastycznych zaliczanych do kodu CN 2710 19 99, olejów smarowych o kodzie CN 2710 20 90, preparatów smarowych objętych pozycją CN 3403, z wyłączeniem smarów plastycznych objętych tą pozycją – oznaczenie „03”,

d) wyrobów tytoniowych, suszu tytoniowego, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym – oznaczenie „04”,

e) odpadów – wyłącznie określonych w poz. 79–91 załącznika nr 15 do ustawy – oznaczenie „05”,

f) urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich, wyłącznie określonych w poz. 7-9, 59-63, 65, 66, 69 i 94-96 załącznika nr 15 do ustawy – oznaczenie „06”,

g) pojazdów oraz części samochodowych o kodach wyłącznie CN 8701 – 8708 oraz CN 8708 10 – 8708 09 – oznaczenie „07”,

h) metali szlachetnych oraz nieszlachetnych – wyłącznie określonych w poz. 12-25, 33-40, 45, 46, 56 i 78 załącznika nr 15 do ustawy oraz w poz. 1-3 załącznika nr 12 do ustawy – oznaczenie „08”,

i) leków oraz wyrobów medycznych – produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w art. 37av ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2019 r. poz. 499, 399 i 959) – oznaczenie „09”,

j) budynków budowli i gruntów – oznaczenie „10”,

k) w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 ustawy – oznaczenie „SW”</strong>;

2) świadczenia usług:

a) w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1201 i 2538 oraz z 2019 r. poz. 730) – oznaczenie „11”,

b) o charakterze niematerialnym – wyłącznie; doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych – oznaczenie „12”,

c) transportowych i gospodarki magazynowej – Sekcja H PKWiU 2015 symbol ex 49.4, ex 52.1 – oznaczenie „13”,

d) telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych o których mowa w art. 28k ustawy – oznaczenie „EE”</strong>;

Jak widać z powyższego wybrane przez urzędników ministerstwa sektory działalności gospodarczej są potencjalnie narażone na oszustwa podatkowe, stąd takich ich zakres. Należy wskazać, że oznaczenia te dotyczyć mają nie całej faktury, lecz oznaczenia danego wiersza na fakturze. Jeżeli podatnik będzie wykonywał i dokumentował różne rodzaje działalności oznaczone kodami, o wówczas będzie musiał oznaczać każdą transakcję innym rodzajem kodu.

Pierwotna wersja oznaczeń rodzajów działalności obejmowała 19 sektorów i wszystkie rodzaje działalności.

Wyglądała ona następująco:

01 – Produkty rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa; 02 – Produkty górnictwa i wydobywania; 03 – Artykuły spożywcze i napoje bezalkoholowe; 04 – Wyroby alkoholowe; 05 – Wyroby tytoniowe; 06 – Paliwa stałe i płynne; 07 – Leki i wyroby farmaceutyczne; 08 – Metale; 09 – Komputery, wyroby elektroniczne i optyczne; 10 – Pojazdy samochodowe, przyczepy i naczepy; 11 – Energia elektryczna; 12 – Budynki, budowle i grunty (Budynki i Budowle); 13 – Roboty budowlane; 14 – Transport i gospodarka magazynowa; 15 – Usługi związane z obsługą rynku nieruchomości; 16 – Usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych; 17 – Usługi niematerialne; 18 – Usługi świadczone przez organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostałe usługi rezerwacji i usługi z nią związane; 19 – Usługi związane z grami losowymi i zakładami wzajemnymi).

Czy obecna zawężona propozycja się nie zmieni i np. nie zostanie ponownie rozszerzona – tego niestety nie wiadomo.

Jednakże podatnicy, którzy nie wykonują tego rodzaju działalności będą i tak musieli dokonywać zmian w ewidencji, choćby w zakresie nowych oznaczeń dokumentó1) sprzedaży w ewidencji.

Jak wynika z dalszych zapisów § 11 ust. 3 ww. rozporządzenia w określonych sytuacjach podatnik będzie musiał oznaczać w ewidencji faktury i dokumenty dotyczące sprzedaży w szczególny sposób.

W sytuacji, gdy:

• istnieją powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub świadczącym usługi, o których mowa w art. 32 ust. 2 ustawy – oznaczenie „TP”</strong>;
• następuje wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów w ramach procedury magazynu typu „call–off stock”, o której mowa w dziale II rozdziale 3b ustawy – oznaczenie „CS_WDT”</strong>;
• następuje wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w ramach procedury magazynu typu „call–off stock”, o której mowa w dziale II rozdziale 3a ustawy – oznaczenie „CS_WNT”</strong>;
• następuje dostawa towarów w ramach transakcji łańcuchowej, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a i 2b ustawy – oznaczenie „TL”</strong>;
• następuje wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej, o której mowa w dziale XII rozdziale 8 ustawy – oznaczenie „TT_WNT”</strong>;
• następuje dostawa towarów poza terytorium kraju w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej, o której mowa w dziale XII rozdziale 8 ustawy – oznaczenie „TT_D”</strong>;
• następuje dostawa, wewnątrzwspólnotowe nabycie złota inwestycyjnego, dla których określono szczególną procedurę w art. 121–125 ustawy – oznaczenie „AU”</strong>;
• następuje świadczenie usług turystyki, rozliczane w procedurze marży zgodnie z art. 119 ustawy – oznaczenie „MR_T”</strong>;
• następuje dostawa towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, rozliczane w procedurze marży zgodnie z art. 120 ustawy – oznaczenie „MR_U,Z”</strong>;
• następuje wewnątrzwspólnotową dostawę towarów następującą po imporcie tych towarów w ramach procedury 42 (import) – oznaczenie „I_42”</strong>;
• następuje wewnątrzwspólnotową dostawę towarów następującą po imporcie tych towarów w ramach procedury 63 (import) – oznaczenie „I_63”</strong>;
• następuje transfer bonu jednego przeznaczenia dokonanego przez podatnika działającego we własnym imieniu, opodatkowanego zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy – oznaczenie „B_SPV”</strong>;
• następuje dostawa towarów lub świadczenie usług, których dotyczy bon jednego przeznaczenia na rzecz podatnika, który wyemitował bon zgodnie z art. 8a ust. 4 ustawy – oznaczenie „B_SPV DOSTAWA”</strong>;
• następują usługi pośrednictwa oraz inne usługi dotyczące transferu bonu różnego przeznaczenia, opodatkowane zgodnie z art. 8b ust. 2 ustawy – oznaczenie „B_ MPV PROWIZJA”</strong>;
• występują transakcje objęte mechanizmem podzielonej płatności – oznaczenie „MPP”.

Jak widać z powyższego Ministerstwo Finansów szykuje podatnikom znaczne zmiany w zakresie prowadzonej ewidencji VAT.

Oczywiście powyższe informacje zawarte w niniejszym artykule stanowią jedynie fragment danych, które będzie musiała zawierać ewidencja VAT w kształcie przystosowanym do nowej struktury JPK_VAT pozbawionej odrębnie składanej deklaracji VAT.

Na koniec warto zwrócić uwagę na – niestety – kolejne błędy ustawowe w ww. zakresie. Ustawodawca w art. 28 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw1 (Dz.U. 2019, poz. 1520), czyli w przepisie określającym termin wchodzących w życie zmian wprowadza w życie przepisy m.in. art. 1 pkt 17 i 23 ww. ustawy, w których zawarta jest nowa treść delegacji ustawowych dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia w sprawie ewidencji i deklaracji VAT, dopiero od 1 kwietnia 2020 r., tj. od daty wejścia w życie nowego JPK_VAT.

Oznacza to, że ostateczna wersja rozporządzenia dotycząca ewidencji VAT zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw najwcześniej 1 kwietnia 2020 r. Będzie to znacznie utrudnienie dla samych podatników, jak i dla podmiotów, które zajmują się tworzeniem oprogramowania dla księgowości. Wszystkie te podmioty będą bowiem bazowały na projekcie omawianego rozporządzenia a nie na jego normatywnej treści.

Ustawodawca powinien bowiem wskazać wcześniejszy termin dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia np. od 1 stycznia 2020 r., natomiast samo rozporządzenie winno wejść w życie od 1 kwietnia 2020 r.

Wojciech Zajączkowski