30.10.2020 r.
6 min

Nabycie towarów lub usług bez podatku a ewidencja VAT

Ekspert KIP

Skopiuj link
30.10.2020r.
6 min

Dokonując nabyć towarów lub usług podatnicy najczęściej otrzymują fakturę, w której wykazany jest podatek naliczony obniżający u nabywcy podatek należny i zmniejszający wysokość zobowiązania podatkowego albo zwiększający kwotę podatku naliczonego wykazywanego do zwrotu lub do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy.

Należy pamiętać, że wartość towarów i usług (netto) oraz podatek naliczony ewidencji podatku VAT wykazuje się jedynie w takiej wysokości, w jakiej podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego lub zwrot podatku naliczonego. Powyższe nie wynika z jednoznacznego przepisu dotyczącego prowadzenia ewidencji VAT zawartego w rozporządzeniu Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. 2019, poz. 1988, ze zm.). Jednak to samo rozporządzenie w części dotyczącej objaśnień do deklaracji VAT zawartej w załączniku do ww. rozporządzenia wskazuje, że: „w zakresie danych niezbędnych do obliczenia wysokości podatku naliczonego należy wykazać wyłącznie wartość towarów i usług oraz kwotę podatku naliczonego (z uwzględnieniem korekt) w takiej wysokości, w jakiej podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego lub zwrot podatku naliczonego, na zasadach określonych w przepisach art. 86–92 ustawy, z uwzględnieniem przepisów wykonawczych, w okresie rozliczeniowym, za który jest składana deklaracja.”.

Treść ww. informacji dotyczącej wartości netto zakupów oraz kwoty podatku naliczonego zawartych w deklaracji VAT musi odpowiadać, co oczywiste, danym zawartym w ewidencji VAT. Ta oczywistość, że dane zawarte w ewidencji muszą być zgodne z danymi zawartymi w części deklaracyjnej w nowym JPK_VAT niestety nie zawsze się sprawdza. W najbliższym czasie postaram się opisać znany mi przypadek, kiedy to zapisy w ewidencji i deklaracji VAT nie są ze sobą spójne, co jest kolejnym przypadkiem niestaranności Ministerstwa Finansów przy formułowaniu przepisów zawartych w rozporządzeniach wykonawczych.

Dla ujęcia zakupu w ewidencji i deklaracji VAT konieczne jest wystąpienie podatku naliczonego, który może być odliczony przez podatnika. Brak podatku albo brak prawa do odliczenia skutkować musi nieuwzględnianiem zakupu w ewidencji i deklaracji VAT. W takich sytuacjach otrzymanie faktury dokumentującej transakcję krajową, na której brak jest podatku albo podatek występuje, ale ze względu na ograniczenia wynikające z art. 88 ustawy o VAT nie może być odliczony skutkuje tym, że takie dokumenty nie są w ogóle wykazywane w ewidencji i deklaracji VAT.

Brak podatku na fakturze wystąpi wówczas, gdy podatnik dokona zakupu od podatnika VAT zwolnionego podmiotowo (zwolnienie do 200 tys. zł sprzedaży), zwolnionego przedmiotowo albo też dokona zakupu od podatnika czynnego i dana czynność jest objęta zwolnieniem przedmiotowym. Będzie tak również, gdy na fakturze będzie widoczny podatek, jednak ze względu na ograniczenia wskazane w art. 88 ustawy o VAT, nie będzie mógł być odliczony, np. gdy transakcja jest niepodlegająca VAT, a mimo to na fakturze pojawi się podatek naliczony – art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT.

Podsumowując brak podatku albo niemożność jego odliczenia (również wtedy, gdy zakup nie służy działalności gospodarczej jak się dzieje w przypadku podmiotów publicznych) powoduje, że faktury zakupowe nie będą księgowane w ewidencji VAT i nie będą ujawniane w pliku JPK.

W niektórych sytuacjach sam brak podatku na fakturze a nawet brak faktury nie powoduje, że podatek należny nie może zostać obniżony o podatek naliczony. Tak będzie w przypadku importu towarów, gdzie podatek naliczony może wynikać np. z dokumentu celnego, deklaracji importowej, czy wpisu do rejestru na podstawie procedury uproszczonej.

Będzie tak również, gdy podatnik otrzyma fakturę od zagranicznego podatnika z tytułu importu usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, czy dostawy towarów dla której podatnikiem jest jej nabywca. W przypadku importu usług oraz dostawy towarów dla której podatnikiem jest jej nabywca nawet brak faktury umożliwia podatnikowi odliczenie VAT na podstawie samodzielnie sporządzonego dokumentu wewnętrznego oznaczonego symbolem „WEW” w nowym JPK_VAT. Odliczenie to może być zrealizowane w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu usług oraz dostawy towarów dla której podatnikiem jest jej nabywca.

Natomiast przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów odliczenie podatku bez faktury może być dokonane pod warunkiem otrzymania w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy oraz wykazaniu w tym terminie podatku należnego w deklaracji podatkowej za okres powstania obowiązku podatkowego. Również w tym ostatnim przypadku brak faktury przez trzy miesiące od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy nie musi oznaczać, że podatnik traci prawo do odliczenia VAT. Nieotrzymana faktura może być zastąpiona wystawionym dokumentem wewnętrznym oznaczonym symbolem „WEW” –  zarówno w ewidencji nabyć, jak i ewidencji podatku należnego.

Wojciech Zajączkowski