Skopiuj link
Co do zasady wystąpienie niedoboru nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Nie jest to ani dostawa towarów ani świadczenie usług. Jeśli wynika ono z winy pracownika, to jego obciążenie powstałym niedoborem może nastąpić nie za pomocą faktury a noty obciążeniowej. Jednak w przypadku niedoborów zawinionych, z przyczyn od podatnika zależnych, podatnik traci prawo do odliczenia podatku naliczonego w części dotyczącej utraconych towarów, a więc zobowiązany jest do dokonania korekty wcześniej odliczonego podatku VAT. Należy jej dokonać w okresie, w którym wykazano niedobór (miała miejsce przyczyna powstania niedoboru). W tym wypadku towary nie posłużyły w efekcie działalności opodatkowanej.
Natomiast w przypadku niedoborów niezawinionych organy podatkowe przyjmują stanowisko, iż jednostka nie ma obowiązku dokonywania korekty podatku naliczonego, ma jednak obowiązek należytego udokumentowania zaistniałej sytuacji. Dotyczy to stwierdzenia faktu niedoboru (zwykle podczas spisu z natury) jak również okoliczności jego powstania, wykluczających przyczynienie się podatnika do jego wystąpienia bądź zwiększenia rozmiarów. Dokumentami potwierdzającymi stanowisko podatnika w zakresie zaistnienia niedoboru są sporządzony przez niego protokół inwentaryzacji ujawniający wystąpienie niedoboru.
Dokumenty wyjaśniające okoliczności powstania niedoboru mogą być bardzo różne w zależności od przyczyn jego powstania. Są to np. protokół oględzin w przypadku kradzieży, zgłoszenie powstałej szkody ubezpieczycielowi, pisemne wyjaśnienia osób odpowiedzialnych za towar podatnika itp. Zgodnie z obowiązującym art. 185 dyrektywy VAT, nie powodują konieczności korekty udowodnione albo potwierdzone przypadki zniszczenia, utraty lub kradzieży własności (składników majątku). Podobnie przekazanie towarów w charakterze prezentów o małej wartości lub próbek nie wiąże się z obowiązkiem korekty.
W temacie niedoborów można odwołać się do orzeczenia TSUE w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV, w którym Trybunał stwierdził (odwołując się do zasady neutralności podatku VAT), że w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia podatku VAT zostaje zachowane. Na jego podstawie można stwierdzić, że w przypadku, gdy zakup danego towaru przez firmę był dokonany z zamiarem wykorzystania tego towaru do czynności podlegających opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to pomimo utraty danego towaru z przyczyn niezależnych, tj. w sposób niezawiniony, prawo do odliczenia w związku z nabyciem tego towaru zostaje zachowane, a co za tym idzie nie ma podstaw do dokonywania korekt odliczonego podatku. (podobnie w interpretacji KIS o sygnaturze 0114-KDIP4-2.4012.479.2020.1.WH).
dr Małgorzata Rzeszutek
doradca podatkowy