Odliczenie VAT od usług organizacji konferencji

Z pytaniem do organu podatkowego zwróciła się Spółka, która prowadzi działalność gospodarczą, której podstawowym przedmiotem jest świadczenie usług budowlanych. W ramach prowadzonej działalności niejednokrotnie zachodzi potrzeba zorganizowania konferencji, szkoleń lub spotkań dla członków organów zarządczych Spółki, jej pracowników bądź kontrahentów. Przedmiotowe konferencje (szkolenia, spotkania) służą w szczególności integracji lub omówieniu działalność Spółki, zdobywaniu i uzupełnianiu wiedzy przez pracowników Spółki, czy też przedstawianiu aktualnym lub potencjalnym kontrahentom informacji o realizowanych projektach i możliwościach współpracy. Organizacja konferencji (szkoleń, spotkań) powierzana jest podmiotom profesjonalnie zajmującym się świadczeniem usług w tym zakresie, w szczególności podmiotom będącym właścicielami hoteli, pensjonatów, sal konferencyjnych itp. W tym celu Spółka nabywa od danego podmiotu usługę organizacji określonej konferencji, szkolenia, spotkania (także w formie pakietów konferencyjnych, szkoleniowych). W zakres tego typu usługi mogą wchodzić m.in.:

• udostępnienie sali konferencyjnej wraz z niezbędnym wyposażeniem i sprzętem technicznym (w tym m.in. rzutnik, projektor, flipcharty),

• zapewnienie wyżywienia (w tym m.in. lunch, obiad, kolacja, kawa, ciastka, owoce, napoje),

• zapewnienie noclegów oraz miejsc parkingowych dla uczestników,

• zapewnienie obsługi organizacyjnej (w tym m.in. rezerwacja i obsługa techniczna).

Na potrzeby konferencji (szkoleń, spotkań) Spółka opracowuje zwykle program merytoryczny, zapewnia trenerów (prelegentów) oraz materiały szkoleniowe.

Po wykonaniu usługi podmiot organizujący konferencję (szkolenie, spotkanie) wystawia na rzecz Spółki fakturę wykazując na niej usługę opisaną przykładowo jako organizacja konferencji (szkolenia, spotkania), pakiet konferencyjny (szkoleniowy). Usługi tego typu są opodatkowywane według 23% stawki VAT. Do wystawionej faktury może zostać dołączony załącznik, który wskazuje zakres świadczeń jakie obejmuje przedmiotowa usługa.

Spółka zadała pytanie, czy przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego, wykazanego w fakturach dokumentujących zakup ww. usług polegających na organizacji konferencji (szkoleń, spotkań).

Zdaniem Spółki ma ona prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących ww. usługi, o ile są one związane z działalnością opodatkowaną.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał stanowisko Spółki za prawidłowe. Organ podkreślił, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych określonych w art. 88 tej ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Stosownie do art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. b ww. ustawy obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.

Reguła ta wyłącza możliwość odliczenia podatku naliczonego w odniesieniu do wszystkich wydatków ponoszonych w związku z nabyciem usług noclegowych oraz gastronomicznych, za wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. Oznacza to, że ograniczenie możliwości pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony ma zastosowanie wyłącznie w przypadku usług noclegowych i gastronomicznych, poza ww. wyjątkiem.

Należy zauważyć, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy jedna usługa obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń nie powinna być ona sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia, usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę złożoną, obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi złożonej.

Pojęcie „usługa kompleksowa” rozumiana jako wykonanie funkcjonalnie powiązanych świadczeń przez jednego usługodawcę nie powinno być jednak mylone z rozgraniczeniem na usługi zasadnicze i pomocnicze. Wykonanie usługi kompleksowej absolutnie nie jest identyfikowane z zastosowaniem jednej stawki podatku od towarów i usług. Każda z kategorii usług może mieć charakter kompleksowy i być świadczona przez jednego wykonawcę. Z punktu widzenia zastosowania właściwej stawki VAT może mieć jedynie znaczenie podział na usługi zasadnicze i pomocnicze, a nie charakter kompleksowej usługi. Usługa zasadnicza i pomocnicza opodatkowane są tą samą stawką. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie.

Kwestia kompleksowości usług była wielokrotnie rozstrzygana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie C‑425/06 Ministero dell’Economia e delle Finanze przeciwko Part Service Srl. Wyrok ten sformułował kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone.

Świadczenie kompleksowe ma miejsce w sytuacji kiedy:

• świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej,

• poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny,

• nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych,

• nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.

W konsekwencji, w świetle ww. wyroku TSUE należy przyjąć, że nie ma charakteru kompleksowego taki zestaw świadczeń, których połączenie miałoby charakter działania sztucznego. W tym kontekście, za świadczenia odrębne należy więc uznać świadczenia wykonywane przez jednego świadczącego na rzecz jednego nabywcy, które nawet jeżeli są w pewien sposób powiązane, mogą być traktowane rozłącznie, a traktowanie to nie wpłynie na charakter żadnego z nich ani też nie sprawi, że wartość świadczeń z punktu widzenia nabywcy będzie inna, niż gdyby świadczenia te były uznane za świadczenie złożone.

Zdaniem organu podatkowego w przypadku gdy celem nabycia tej usługi jest zorganizowanie całego spotkania (konferencji, szkolenia) przez podmiot zewnętrzny, i to on zapewnia wszystkie elementy niezbędne do wykonania tej usługi (w tym usługi noclegowe, gastronomiczne, zajęcia o charakterze integracyjnym tj. impreza taneczna, ognisko), to usługi te nie mają charakteru samoistnego lecz tworzą w aspekcie ekonomicznym jedną całość – usługę polegającą na organizacji spotkania.

Skoro zatem, nabywane świadczenia kompleksowe służą do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to na podstawie przepisów art. 86 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług Spółce będzie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wykazany w fakturze dokumentującej ich wykonanie, o ile nie zachodzą przesłanki wykluczające to prawo określone w art. 88 tej ustawy.

oprac.: Wojciech Zajączkowski