Skopiuj link
Zasada ogólna wskazuje, że dla powstania prawa do odliczenia VAT muszą zaistnieć konkretne przesłanki, tj.:
- odliczenia musi dokonać zarejestrowany, czynny podatnik VAT,
- towary, z których nabyciem VAT został naliczony muszą być wykorzystywane do czynności opodatkowanych,
- podatnik musi posiadać fakturę dokumentującą nabycie przez niego przedmiotowych towarów oraz
- nie mogą zachodzić przesłanki negatywne wymienione w art. 88 ustawy o VAT.
Dla możliwości realizacji prawa do odliczenia VAT naliczonego wystarczające jest, aby w momencie nabycia towarów ich zakup został dokonany w celu wykorzystania ich do działalności podlegającej VAT. (m.in. wyrok NSA z 22.1.2021 r., I FSK 2088/19) Wskazuje na to zasada neutralności obowiązująca w podatku VAT.
W sytuacji, gdy kradzież miałaby miejsce w momencie transportu towaru do klienta, to podatnik nie ma obowiązku korekty VAT, który odliczył przy zakupie tego towaru. Obowiązujący art. 91 ustawy o VAT, stanowiący o korektach podatku naliczonego, nie przewiduje obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku ze stwierdzonym niedoborem towarów z przyczyn niezależnych od podatnika. Korekty VAT nie dokonuje się między innymi w przypadku należycie udokumentowanej kradzieży. Tak więc to na podatniku spoczywa ciężar dowodu w zakresie udokumentowania kradzieży oraz wykazania należytej ostrożności odnośnie jej zapobiegania – np. poprzez podpisany protokół zgłoszenia Policji. W każdym wypadku niedobory powinny być potwierdzone stosowną dokumentacją inwentaryzacyjną i protokołem powstania szkody sporządzonym przez podatnika.
Uzasadnieniem braku konieczności korekty podatku naliczonego w przypadku kradzieży towaru jest również fakt, iż w ustawie o podatku od towarów i usług odliczanie podatku naliczonego ma charakter bieżący, tzn. dokonywane jest w związku z konkretnym zdarzeniem jakim jest otrzymanie faktury lub dokumentu celnego. Później zaistniałe zdarzenia, co do zasady nie powinny mieć natomiast wpływu na zrealizowane potrącenie.
Co prawda art. 185 dyrektywy 2006/112/WE przewiduje jako opcję dla państw członkowskich możliwość wprowadzenia przepisów nakazujących korektę podatku naliczonego w przypadku kradzieży towarów (np. w odniesieniu do towarów nabytych w celu odsprzedaży). Polski ustawodawca nie wprowadził jednak takich przepisów.
Innym przypadkiem, który może wywołać wątpliwości w zakresie odliczenia VAT jest nabycie towaru, który pochodził z wcześniejszej kradzieży. Ustawodawca nie uniemożliwia odliczenia naliczonego podatku w przypadku, gdy okaże się, że źródłem nabytego towaru jest kradzież. Tu podatnik musi udowodnić, że dochował należytej staranności w doborze dostawcy poprzez jego weryfikacje np. na białej liście czy dochowanie staranności kupieckiej. Czynnikami, które powinny wzbudzić wątpliwości są m.in.: proponowana niska cena znacząco odbiegająca od przeciętnej, krótki termin zapłaty za towar, płatność gotówkowa.
Jeśli więc podatnik nabył towar w dobrej wierze, fizycznie go odebrał, co przesądziło, iż transakcja miała miejsce w rzeczywistości a potwierdza to faktura, prawo do odliczenia przysługuje.
dr Małgorzata Rzeszutek
doradca podatkowy