Skopiuj link
Spółka z nabywcą zawiera umowę, na podstawie której dokonywane są dostawy towarów. Spółka w umowie zamieszcza klauzulę zabezpieczającą, na wypadek nieprawidłowego wywiązania się nabywcy z warunków umowy, tj. braku odbioru towarów zamówionych przez nabywcę. W takiej sytuacji, tj. gdy nabywca nie odbiera zamówionego towaru w uzgodnionym terminie, a strony umowy nie doszły do porozumienia co do braku nieodebranej partii towarów nabywca ma zapłacić Spółce różnicę pomiędzy faktycznie uzyskaną przez Spółkę ceną sprzedaży (niższą) a ceną wynikającą z umowy (wyższą) oraz pokryć wszelkie koszty związane z nieodebraniem towarów, w tym koszty składowania, koszty finansowania nieodebranych, a zakontraktowanych zapasów.
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie: czy kwoty, które Spółka otrzyma od nabywcy, w związku z niewywiązaniem się przez Niego z warunków umowy i nieodebraniem zamówionych towarów, należy traktować jako wynagrodzenie za dostawę/usługę, które Spółka zobowiązana jest opodatkować VAT?
Zdaniem Spółki, kwoty, które otrzyma ona od nabywcy, w związku z nieodebraniem przez niego ilości towarów określonych umową, stanowią odszkodowanie za poniesione przez Spółkę szkody będące następstwem niewywiązania się przez nabywcę z warunków umowy. Stąd też kwoty te nie podlegają opodatkowaniu VAT, gdyż nie stanowią wynagrodzenia za dostawę towarów czy też wynagrodzenia za świadczenie usług.
Organ podatkowy uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Organ uznał, że Spółka zawierając przedmiotową umowę zobowiązała się do świadczenia określonych usług, tj. wyprodukowania i dostarczenia towarów dla nabywcy oraz w przypadku nieodebrania towaru do ich odsprzedaży innemu odbiorcy, a nabywca zobowiązał się w przypadku nieodebrania zakontraktowanego towaru do wypłaty kwoty obejmującej różnicę pomiędzy faktycznie uzyskaną przez Spółkę ceną sprzedaży (niższą) a ceną wynikającą z umowy (wyższą) oraz pokrycia wszelkich kosztów związanych z nieodebraniem towarów, w tym koszty składowania, finansowania. Zatem, otrzymane od Nabywcy kwoty stanowią/ będą stanowić wynagrodzenie za ww. zachowanie. Otrzymane kwoty nie są/ nie będą stanowiły odszkodowania, lecz należy je traktować jako formę wynagrodzenia za świadczone usługi wynikające z Umowy. Przedmiotowe świadczenie jest wykonywane przez Spółkę w uzgodnieniu i w interesie drugiej strony. Otrzymane od nabywcy wynagrodzenie stanowi płatność wynikającą wprost z łączącego Spółkę i nabywcę stosunku zobowiązaniowego, tj. podpisanej w ramach Umowy – klauzuli zabezpieczającej i należy je traktować jako wynagrodzenie za usługę, które Spółka zobowiązana jest opodatkować VAT.
Spółka złożyła skargę do sądu administracyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził, że błędne jest poszukiwanie definicji „odszkodowania” na gruncie ustawy o VAT w oparciu o przepisy prawa cywilnego. Takie działanie jest niedopuszczalne z punktu widzenia wspólnego systemu VAT w ramach, którego należy poszukiwać jednolitego stosowania zasad opodatkowania VAT. Jednolite stosowanie dyrektywy 112 wymaga wykładni, która nie może opierać się na kwalifikacji mogącej różnić się w zależności od prawa cywilnego danego państwa członkowskiego. W przeciwnym razie identyczne działanie podatnika mogłoby podlegać różnej kwalifikacji na gruncie VAT, w zależności od tego w jakim państwie członkowskim miałoby miejsce. Stąd też przepisy polskiego prawa cywilnego są pozbawione znaczenia dla wykładni i stosowania przepisów dotyczących wspólnego systemu VAT.
Sąd nie podzielił stanowiska organu podatkowego, że zapłata przedmiotowej kwoty stanowi dla nabywcy wymierną korzyść w postaci możliwości nieodebrania zakontraktowanych towarów. Takie stwierdzenie przeczy wręcz istocie umowy sprzedaży. W rzeczywistości bowiem, każda ze stron ma obowiązek dotrzymania umowy (sprzedaży) i wykonania przewidzianego w niej świadczenia. Obowiązek dotrzymania umowy nie wynika zatem z zawarcia specjalnie w tym celu odrębnego porozumienia. Obowiązek rzeczywistego wykonania tej umowy nie zależy również od wspomnianej klauzuli zabezpieczającej, lecz wynika z samej umowy. Zapłata rozważanej kwoty nie jest w rozpatrywanej sprawie swoistym sposobem „wykupienia się” ze stosunku zobowiązaniowego, lecz treścią obowiązku kompensaty szkody wyrządzonej poprzez naruszenie treści zobowiązania.
Dopiero wtedy, wobec zaistnienia zachowania strony umowy (Nabywcy), które jest sprzeczne z treścią zobowiązania oraz dopiero po sprzedaży towarów podmiotom trzecim (pierwotnie niezwiązanym z planowaną transakcją), na kontrahencie Spółki zaczyna ciążyć zobowiązanie, którego treść sprowadza się do obowiązku dopłacenia różnicy pomiędzy ceną wynikająca z umowy, a ceną, za którą Skarżąca zbyła towary w warunkach rynkowych.
Przedmiotowa kwota stanowi niewątpliwie odszkodowanie, mając charakter ściśle kompensacyjny, co potwierdza jej wysokość, która odpowiada wartości wyrządzonej szkody, ustalonej jako różnica pomiędzy faktycznie uzyskaną przez Spółkę ceną sprzedaży (niższą) a ceną wynikającą z umowy (wyższą) oraz uwzględniająca kwotę stanowiącą ekwiwalent wszelkich kosztów związanych z nieodebraniem towarów, w tym koszty składowania, finansowania.
Wobec powyższego, należało przyjąć, że odszkodowanie uzyskiwane przez Spółkę od kontrahentów w sytuacjach niewywiązania się przez wyżej wymienionych z obowiązku zakupu zamówionych towarów nie stanowi świadczenia usług, podlegającego opodatkowaniu VAT.
oprac.: Wojciech Zajączkowski