Skopiuj link
Stanowi o tym art. 15zzd ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020, poz. 374 z późn. zm.).
Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 15zzd ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 starosta może, na podstawie umowy, udzielić ze środków Funduszu Pracy jednorazowo pożyczki na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, który prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 kwietnia 2020 r.
Czy udzielenie pożyczki mikroprzedsiębiorcy na podstawie ustawy o COVID skutkuje koniecznością zapłaty podatku z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych?
Pierwotny projekt ustawy o COVID, który miał zostać skierowany do Sejmu wskazywał na możliwość zwolnienia do końca sierpnia 2020 r. wszystkich pożyczek udzielanych w związku z COVID. Przepisy ustawy z 31 marca 2020r. nie zawierają jednak takiej regulacji, a ewentualnych wyłączeń lub zwolnień z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) należy szukać wyłącznie w tej ustawie.
Art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi, że podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.
Pożyczka pieniędzy traktowa jest dla celu PCC jako rzecz. Co do zasady, pożyczka będzie opodatkowana tym podatkiem jeżeli pieniądze w chwili udzielenia pożyczki znajdowały się na terytorium Polski. Ten warunek z pewnością należy uznać za spełniony.
Jedną z regulacji, która umożliwiałaby niestosowanie ustawy o PCC w omawianym przypadku jest art. 2 pkt 4 lit. b) tej ustawy, w świetle którego nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem wskazanych tam transakcji dotyczących nieruchomości.
Umowy udzielania pożyczek są zwolnione od VAT (art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT), jednak aby czynność była zwolniona od podatku udzielający pożyczkę musi działać w charakterze podatnika VAT. Urzędy pracy, co do zasady, nie są podatnikami VAT i nie będą również tymi podatnikami z powodu udzielenia pożyczek mikroprzedsiębiorcom.
Urzędy pracy, jak wynika z art. 15zzd ustawy o COVID z 2 marca 2020 r., udzielając pożyczek nie występują w charakterze podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Świadczą o tym zarówno ustawowe warunki określające zasady udzielenia pożyczki, ustawowo unormowana procedura jej udzielenia, środki publiczne przeznaczone na jej udzielenie pochodzące z Funduszu Pracy, jak również, a może przede wszystkim, działanie urzędu pracy jako organu administracji publicznej. Wskazuje na to art. 15zzd ust. 7 ustawy o COVID i zawarta tam klauzula, która zastąpiła pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Inaczej mówiąc urząd pracy udzielający pożyczki jako jednostka organizacyjna powiatu – działając jako organ administracji publicznej – przyjmuje oświadczenie przedsiębiorcy w miejsce pouczenia organu (tu: urzędu pracy) o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Z powyższego wynika, że urząd pracy nie działa w charakterze podatnika VAT, a czynność polegająca na udzieleniu przez ten urząd pożyczki nie podlega podatkowi VAT.
Wobec braku wyłączeń z ustawy czynności udzielenia ww. pożyczki konieczna jest identyfikacja ewentualnego zwolnienia od PCC takiej czynności. Zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. f ustawy o PCC: zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne: pożyczki udzielane z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych.
Jak wynika z przywołanego art. 15zzd ust. 1 ustawy o COVID-19 starosta może udzielić ze środków Funduszu Pracy pożyczki na pokrycie bieżących kosztów. Środki na pożyczki dla mikroprzedsiębiorców pochodzić mają z środków Funduszu Pracy.
Fundusz Pracy został powołany jako państwowy fundusz celowy ustawą z dnia z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz.U. z1991 Nr 106, poz. 457). Stanowił o tym art. 51 ust. 1 ww. ustawy. Funduszem tym dysponował wówczas Minister Pracy i Polityki Socjalnej – art. 51 ust. 2.
Jeżeli więc Fundusz Pracy jest funduszem celowym i został utworzony w drodze ww. ustawy i z niego też pochodzą środki na pożyczki dla przedsiębiorców, to udzielone z tych środków pożyczki dla mikroprzedsiębiorców są zwolnione od podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 9 pkt 10 lit. f tej ustawy.
W konsekwencji do udzielonej pożyczki nie znajdą zastosowania ogólne regulacje ustawy o PCC stanowiące o konieczności zapłaty podatku w wysokości 0,5% od udzielonej kwoty pożyczki.
Wojciech Zajączkowski