Skopiuj link
Jakie na gruncie VAT są konsekwencje przekazania towarów byłemu wspólnikowi?
Zasadą jest, że podatkowi VAT podlegają czynności odpłatne. Wynika to z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT stanowiącego, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Wynika z powyższego, że dostawa nieodpłatna, a za taką należy uznać przekazanie majątku wspólnikowi w momencie wystąpienia za spółki, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Ustawodawca zawarł jednak zastrzeżenie w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, z którego wynika, że przez dostawę odpłatną rozumie się również nieodpłatnie przekazanie towarów należących do jego przedsiębiorstwa jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT.
Prawo to nie przysługuje, gdy podatnik nabywa towar w ramach procedury VAT marża albo od osób niebędących podatnikami (prawnych, fizycznych albo niemających osobowości prawnej) albo od podatnika zwolnionego podmiotowo lub przedmiotowo.
Jeżeli przekazywane towary dawały spółce prawo do odliczenia (nie jest ważne, czy rzeczywiście podatek ten odliczono) wówczas ich przekazanie pod tytułem darmym będzie skutkowało koniecznością ich opodatkowania. Możliwe jest oczywiście objęcie takiego przekazania zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, zgodnie z którym zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Jednak warunkami takiego zwolnienia są: wykorzystywanie towaru wyłącznie do działalności zwolnionej przez cały okres używania towaru w firmie oraz brak prawa do odliczenia VAT.
Wobec braku możliwości zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT przekazywany towar będzie opodatkowany.
Przy nieodpłatnym przekazaniu towaru podstawą opodatkowania w myśl art. 29a ust. 2 ustawy o VAT będzie cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Jednak owa cena nabycia albo koszt wytworzenia mają być określone w momencie dokonania dostawy. Nie będzie to cena historyczna, za jaką kupiono albo wytworzono towar, lecz wartość towaru określona na dzień dokonywania dostawy towaru (nieodpłatnego przekazania), a więc z pewnością niższa niż w dacie wprowadzenia towaru do firmy.
Przy nieodpłatnym przekazaniu spółka nie wystawia faktury, którą wystawia się dla czynności odpłatnych. Transakcję taką po stronie dostawcy należy udokumentować dowodem wewnętrznym, który w nowym JPK_VAT musi mieć w ewidencji sprzedaży oznaczenie „wew”.
Nabywca nie ma prawa do odliczenia podatku od nieodpłatnego przekazania ww. towaru z dwóch powodów. Po pierwsze dostawca (spółka) nie wystawi wspólnikowi faktury, co oczywiście uniemożliwia odliczenia VAT. Po drugie nawet wówczas, gdy spółka błędnie wystawiłaby fakturę, to nabywca nie mógłby takiego podatku odliczyć z prostej przyczyny. Nabywca nie poniósł ciężaru tego podatku, co oczywiście skutkuje brakiem możliwości odliczenia ewentualnego VAT. Brak odliczenia VAT wobec nieponiesienia ciężaru podatku nie wynika z żadnego przepisu ustawy. Jest to zasada, którą można wywodzić z art. 1 dyrektywy VAT 2006/112, jak również jest wielokrotnie powtarzana w orzecznictwie sądowoadministracyjnym.
Nabywca – wspólnik będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej lub prowadzącą działalność, lecz niewykorzystującą otrzymanych od spółki towarów w swojej działalności gospodarczej może taki otrzymany towar sprzedać bez podatku. Będzie to bowiem sprzedaż majątku prywatnego niezwiązanego z działalnością gospodarczą.
Natomiast, gdy wspólnik prowadząc działalność gospodarczą otrzymuje towar, który chce wykorzystać w swojej działalności gospodarczej a w konsekwencji go sprzedać nie ma możliwości skorzystania z wyłączeń z opodatkowania. Oznacza to, że musi przy sprzedaży towar taki opodatkować. Aby uniknąć podatku VAT może taki towar przekazać nieodpłatnie. Wówczas podatek należny nie wystąpi, bo przy nabyciu towaru nie przysługiwało wspólnikowi prawo do odliczenia VAT.
W sytuacji, gdy wspólnik otrzymany od spółki towar wykorzystuje do swojej działalności opodatkowanej, a następnie go sprzedaje również musi taki towar opodatkować. Jednak w świetle art. 29a ust. 2 ustawy o VAT niższa będzie podstawa opodatkowania i niższy podatek. Oczywiście również wtedy możliwe jest nieodpłatne przekazanie tego towaru bez podatku.
Dodać należy, że istnieje dla wspólnika prowadzącego działalność gospodarczą możliwość skorzystania ze zwolnienia od sprzedawanego towaru otrzymanego ze spółki. Uzależnione jest to jednak od spełnienia warunków wskazanych w art. 14 ust. 7 ustawy o VAT. Po pierwsze otrzymanie towaru powinno nastąpić w związku z rozwiązaniem spółki, powinien być sporządzony spis z natury i odprowadzony VAT od towarów objętych spisem z natury. Wówczas przez 12 miesięcy od dnia rozwiązania spółki możliwe jest zwolnienie z VAT sprzedaży takich towarów.
Wojciech Zajączkowski