Zapraszamy do kontaktu

KATEGORIE SZKOLEŃ
Aktualności podatkowe
Skutki podatkowe zawarcia umowy dożywocia
28 maja 2023
Podatnicy mają możliwość podpisania umowy o odroczonym w czasie przeniesieniu prawa własności w ramach tzw. umowy dożywocia. Instytucję umowy dożywocia regulują przepisy kodeksu cywilnego. Jak wynika z art. 908 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, jeśli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Powoduje to, że umowa dożywocia ma charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej.

Umowa dożywocia podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tego podatku ciąży na nabywcy własności nieruchomości. Nie można skorzystać ze zwolnienia podatkowego na wzór całkowitego zwolnienia dla bliskich przy podatku od spadków i darowizn. Natomiast, umowa dożywocia nie jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn, mimo pewnego podobieństwa do darowizny. Podstawę opodatkowania PCC stanowi wartość rynkowa nieruchomości. Wskazuje na to art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o PCC. Stawka podatku wynosi 2%.

Umowa dożywocia zawierana jest w formie aktu notarialnego, dlatego też PCC pobierze notariusz. Nabywca nie będzie musiał samodzielnie składać żadnych deklaracji podatkowych. Ustawodawca przewidział zwolnienie z PCC w wypadku umowy dożywocia, jeżeli nabyte, wyniku umowy dożywocia, grunty stanowią gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym. Podobnie, w wypadku, gdy takie grunty utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego, należącego do nabywcy.

Z punktu widzenia podatku PIT, planowane przez podatnika zbycie nieruchomości na podstawie umowy dożywocia przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie, nie będzie skutkowało po stronie podatnika obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. Nie będzie możliwe określenie przychodu ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, na zasadach wynikających z art. 19 ust. 1 i 3 tej ustawy (stanowisko zaprezentowane m.in. w interpretacji Dyrektora KIS z 11 maja 2023 r., sygn. 0115-KDIT1.4011.230.2023.1.AS). Niekiedy również partnerzy życiowi są współwłaścicielami nieruchomości i zawierają umowę o dożywocie. Fakt zawarcia umowy o dożywocie pomiędzy partnerami i przeniesienie udziału w nieruchomości na nabywcę będzie wywoływał te same skutki w zakresie dziedziczenia w przypadku, gdy nabywca umrze wcześniej od tzw. dożywotnika.

Skutki podatkowe umowy dożywocia w podatku Vat również mogą wystąpić. W sytuacji, kiedy umowy dożywocia miałaby dokonywać osoba będąca jednoosobowym przedsiębiorcą i podatnikiem VAT, to wówczas z punktu widzenia VAT mamy do czynienia najpierw z przekazaniem nieruchomości (budynku) na potrzeby osobiste podatnika, a następnie umowę dożywocia zawiera już osoba fizyczna działająca nie w charakterze podatnika VAT. Podstawą opodatkowania przy takim nieodpłatnym przekazaniu powinna być tylko wartość (określona na dzień przekazania) nieruchomości, od których odliczono podatek naliczony.

Świadczenia obu stron umowy o dożywocie mają konkretny wymiar finansowy, choć świadczenie nabywcy nie musi dokładnie odpowiadać wartości nieruchomości. Polskie prawo dopuszcza również sytuacje, gdy po zawarciu umowy o dożywocie umowa ta zostanie rozwiązana. Jednak, kto nabył nieruchomość na podstawie umowy dożywocia, nie odzyska zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych, gdy umowa ta zostanie rozwiązana.

dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy

Zobacz także:
pobierz z Google Play
Jeśli powyższy artykuł okazał się interesujący i chcieliby Państwo na bieżąco otrzymywać najnowsze aktualności branżowe na swój telefon komórkowy, wystarczy pobrać i zainstalować naszą APLIKACJĘ MOBILNĄ.