Skopiuj link
W odniesieniu do usług do których zastosowanie znajdzie art. 28b ustawy o VAT miejsce świadczenia, tj. miejsce powstania obowiązku podatkowego, a upraszczając – miejsce gdzie usługa będzie opodatkowana, jest, co do zasady, uzależnione od tego gdzie usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Jednak w celu opodatkowania usługi w miejscu siedziby usługobiorcy konieczne jest ustalenie, czy usługobiorca jest podatnikiem, o którym mowa w art. 28a ustawy o VAT. W świetle tego przepisu podatnikiem jest podmiot, który wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności.
Przepis ten nie formułuje warunku uznania usługobiorcy za podatnika tylko wówczas, gdy poda on usługodawcy swój numer VAT UE. Skutkiem tego świadczenie usług na rzecz podmiotu, który nie posiada VAT UE będzie eksportem usług, który jest opodatkowany poza Polską, o ile usługobiorca jest podatnikiem. Jak to zweryfikować?
Z pomocą przychodzą przepisy unijne. W myśl art. 18 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Rady UE nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej usługodawca może uznać, że usługobiorca prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Wspólnoty ma status osoby niebędącej podatnikiem, jeżeli wykaże, że ten usługobiorca nie przekazał mu swojego indywidualnego numeru identyfikacyjnego VAT.
Wskazuje to na możliwość indywidualnej oceny przez usługodawcę, czy usługobiorca przekazał, czy nie przekazał nr VAT UE. Ponieważ jednak przepis nie wskazuje na konieczność takiego postępowania, a jedynie na możliwość, istnieje również prawdopodobieństwo, że usługobiorca pomimo nieuzyskania VAT UE od kontrahenta będzie go traktował jako podatnika. Może to zrobić na podstawie analizy sytuacji w jakiej znajduje się nabywca, w tym posiłkując się zapisami wynikającymi z art. 18 ust. 1 lit. b) ww. rozporządzenia. Wskazano tam, choć sam przepis nie dotyczy opisywanej sytuacji, że usługobiorca jest uprawniony do weryfikacji rzetelności przedstawionych przez usługobiorcę danych za pomocą zwykłych, handlowych środków bezpieczeństwa, takich jak środki dotyczące kontroli tożsamości lub płatności. Takimi wskazówkami dla rozpoznania, czy usługobiorca jest podatnikiem mogą być okoliczności realizacji usługi i rozmiary transakcji, sposoby płatności (gotówka, karta płatnicza, przelew – konto prywatne, czy firmowe), weryfikacja strony internetowej nabywcy, zakres nabywanych usług, dokumenty (w tym podatkowe) świadczące o prowadzeniu działalności gospodarczej, częstotliwość transakcji handlowych, itp.
Sumując można wskazać, że brak VAT UE usługobiorcy może skłaniać polskiego podatnika do opodatkowania takiej usługi w kraju, lub uznania, że nabywca prowadzi działalność gospodarczą i zastosowania odwrotnego obciążenia.
Podkreślenia wymaga, że brak VAT UE kontrahenta oraz uznanie go za podatnika może być szczegółowo weryfikowane przez organy podatkowe. Wówczas to podatnik będzie musiał przedstawić dowody, które skłoniły go do uznania, że usługobiorca prowadzi działalność gospodarczą. Zakwestionowanie przez organ podatkowy, że nabywca działał w charakterze podatnika może skutkować koniecznością zapłaty krajowego VAT przez usługodawcę. A jedynym skutecznym środkiem na uniknięcie takiej sytuacji jest żądanie nr VAT UE od nabywcy. Oczywiście powyższe, tj. konieczności podania nr VAT UE nie dotyczy usług świadczonych na rzecz podmiotów spoza UE. Podmioty te nie posiadają nr VAT UE. Jednak sposób weryfikacji kontrahenta jest analogiczny jak w transakcjach na rzecz podatnika z UE, który nie posiada nadanego nr VAT UE (zob.: art. 18 ust. 3 ww. rozporządzenia).
Wojciech Zajączkowski