Skopiuj link
Zasadą w VAT jest, że posiadanie lub nabycie udziałów lub akcji nie stanowi działalności gospodarczej w podatku VAT, co skutkuje brakiem możliwości odliczania VAT od wydatków związanych z takimi działaniami (wydatki na obsługę prawną, doradczą, księgową informatyczną itp.).
W przedmiotowej sprawie Marle Participations jako spółka holdingowa zajmuje się zarządzaniem akcjami lub udziałami w szeregu spółek zależnych z grupy, którym to spółkom Marle Participations wynajmowała ponadto nieruchomość.
Spółka Marle Participations przeprowadziła czynności restrukturyzacyjne, które doprowadziły do zbycia i nabycia przez nią papierów wartościowych. Spółka odliczyła w całości VAT obciążający różne koszty związane z tymi czynnościami restrukturyzacyjnymi. Odliczenie podatku zostało zakwestionowane przez francuskie organy skarbowe.
Sąd krajowy występując z pytaniem prejudycjalnym chciał uzyskać odpowiedź, czy wynajem nieruchomości przez spółkę holdingową na rzecz jej spółki zależnej stanowi uczestnictwo w zarządzaniu tą ostatnią spółką, które należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 owej dyrektywy, rodzącą prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych przez spółkę w związku z nabyciem udziałów lub akcji w tej spółce zależnej.
Do momentu wydania ww. orzeczenia ugruntowany był pogląd, że uczestniczenie spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, w których nabyła ona udziały lub akcje, stanowi działalność gospodarczą w zakresie, w jakim skutkuje ono dokonywaniem transakcji podlegających VAT takich jak świadczenie usług administracyjnych, księgowych, finansowych, handlowych, informatycznych i technicznych przez spółkę holdingową na rzecz jej spółek zależnych.
Istotą sprawy było ustalenie, czy wynajem nieruchomości przez spółkę holdingową może być kwalifikowany do usług zarządzania i w konsekwencji, jeżeli ten wynajem jest opodatkowany, czy spółce holdingowej przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków na nabycie udziałów lub akcji.
ETS orzekł, że wynajem nieruchomości przez spółkę holdingową na rzecz jej spółki zależnej stanowi „uczestnictwo w zarządzaniu” tą ostatnią spółką, które należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 owej dyrektywy, rodzącą prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych przez spółkę w celu nabycia udziałów lub akcji tej spółki zależnej, gdy to świadczenie usług ma charakter stały, jest realizowane odpłatnie i podlega opodatkowaniu, czyli gdy ów wynajem nie był zwolniony, oraz gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy usługą wyświadczoną przez usługodawcę a otrzymanym od usługobiorcy ekwiwalentem świadczenia.
ETS stwierdził również, że koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową biorącą udział w zarządzaniu tymi spółkami poprzez wynajmowanie im nieruchomości i w związku z tym wykonującą działalność gospodarczą powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej, a VAT zapłacony od tych kosztów, co do zasady, powinien podlegać pełnemu odliczeniu.
ETS zwrócił jednak uwagę, że jeżeli nieruchomość nie była wynajmowana innym spółkom zależnym, których akcje lub udziały spółka holdingowa nabyła, to VAT zapłacony od tych kosztów może zostać odliczony tylko proporcjonalnie do kosztów należących do działalności gospodarczej, zgodnie z kryteriami podziału określonymi przez państwa członkowskie (…).
Jeżeli więc część kosztów dotyczy nabycia udziałów w spółkach zależnych na rzecz których spółka holdingowa nie świadczy usług zarządzania (w tym wynajmu), to VAT od takich kosztów nie może być odliczony, lub jeżeli nie można tych kosztów jednoznacznie przyporządkować do określonego źródła, to VAT powinien być odliczany proporcjonalnie (w Polsce podstawą prawną odliczania proporcjonalnego będzie art. 86 ust. 2a ustawy o VAT).
Wojciech Zajączkowski