Skopiuj link
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych. Zawieszenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę wpisanego do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zostać dokonane na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.
Przedsiębiorcy zawieszający działalność gospodarczą będący podatnikami VAT czynnymi, co do zasady, nie mają obowiązku składania deklaracji VAT-7 i VAT-7K za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy – art. 99 ust. 7a ustawy o VAT.
Wyjątki od ww. zasady wskazane są w art. 99 ust. 7b ustawy o VAT i dotyczą:
- podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
- podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary – w zakresie których są podatnikiem;
- okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego;
- okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.
Zawieszenie działalności gospodarczej choć możliwe jest na czas nieokreślony, to jednak może w podatku VAT wywołać nieprzewidziane następstwa. W świetle art. 96 ust. 9a pkt 1 ustawy o VAT wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT podlega podatnik, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, jednak z zastrzeżeniem art. 96 ust. 9b-9f.
Powyższe wskazuje, że zawieszenie działalności gospodarczej na kolejnych 6 miesięcy, lub więcej, będzie skutkować wykreśleniem z mocy prawa tego podatnika z rejestru podatników VAT czynnych.
Co zrobić, aby tego uniknąć? Jak postąpić, żeby po zakończeniu zawieszenia działalności gospodarczej być w dalszym ciągu podatnikiem VAT czynnym, i aby naczelnik urzędu skarbowego nie mógł wykreślić podatnika z rejestru VAT?
Niektórzy podatnicy sądzą, że przeciwdziałać temu będzie składanie „zerowych” deklaracji VAT-7 albo VAT-7K za okresy, w których podatnik zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej. Takie postępowanie rzeczywiście może zminimalizować ryzyko wykreślenia podatnika, jednak nie daje gwarancji, że naczelnik urzędu skarbowego i tak nie wykreśli podatnika z rejestru podatników VAT czynnych.
Rozwiązanie podpowiadają same przepisy ustawy o VAT.
Zgodnie z brzmieniem art. 96 ust. 9b ustawy o VAT jeżeli podatnik, o którym mowa w ust. 9a pkt 1 (który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy), w okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie wykonywał czynności, o których mowa w art. 5 ust. 1, jest on obowiązany przed dniem:
- zawieszenia działalności gospodarczej albo
- rozpoczęcia wykonywania takich czynności w okresie zawieszenia działalności gospodarczej
– zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego, wskazując okres, w którym będzie wykonywał te czynności.
Z powyższej regulacji wynika, że jeżeli podatnik zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego o tym, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej (zawiadomienie złożone przed dniem zawieszenia działalności) albo przed rozpoczęciem wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w okresie zawieszenia działalności (zawiadomienie złożone w okresie zawieszenia działalności gospodarczej) będzie wykonywał czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT jest obowiązany zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego, wskazując okres, w którym będzie wykonywał te czynności.
Należy zauważyć, że ustawodawca zobowiązuje podatnika do poinformowania naczelnika urzędu skarbowego o tym, że w przyszłości (w spodziewanym okresie) podatnik będzie wykonywał czynności podlegające VAT. Takimi czynnościami może być import usług, czy sprzedaż własnych środków trwałych lub wyposażenia. Istnieje podstawa prawna takiego zachowania. W świetle art. 25 ust. 1 pkt 1 i pkt 3 ustawy Prawo przedsiębiorców w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:
- może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;
- może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie.
Tak więc wystarczy, że przed zawieszeniem działalności gospodarczej podatnik poinformuje naczelnika urzędu skarbowego, że w okresie rozliczeniowym, w którym mija 6 miesiąc zawieszenia działalności gospodarczej i w okresach następnych (do czasu zakończenia okresu zawieszenia działalności gospodarczej) podatnik, który zawiesił działalność gospodarczą planuje sukcesywnie dokonywać sprzedaży własnych środków trwałych lub wyposażenia.
Jaki tego będzie skutek? Otóż w myśl art. 96 ust. 9c ustawy o VAT w przypadku złożenia zawiadomienia, o którym mowa w ust. 9b, naczelnik urzędu skarbowego nie wykreśla podatnika z rejestru albo przywraca zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT na okres wskazany w zawiadomieniu.
Inaczej mówiąc naczelnik urzędu skarbowego zostaje pozbawiony możliwości wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT czynnych, gdyż podatnik zawiadomił naczelnika, że będzie dokonywał sprzedaży. A jeżeli ta sprzedaż we wskazanych okresach nie nastąpi?
Nie ma żadnej regulacji obligującej podatnika do dokonywania sprzedaży. Jak podatnik nic nie sprzeda – trudno, ale sprzedać chciał.
Ponieważ zawiadomienie o ewentualnej sprzedaży składa się do urzędu skarbowego przed ową sprzedażą, a art. 96 ust. 9b zdanie wstępne ustawy o VAT wskazuje na możliwość dokonywania sprzedaży („w okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie wykonywał czynności”) a nie na pewność, co do tej czynności, to z jednej strony naczelnik urzędu skarbowego nie ma możliwości wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT czynnych, a z drugiej strony nie ma żadnej konsekwencji dla podatnika, że sprzedaży w danym okresie nie zrealizował.
Oczywiście nie pochwalam takiego typu postępowania, choć przepisy same nasuwają takie rozwiązanie. Jednak automatyczne wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT czynnych w sytuacji zawieszenia działalności gospodarczej powinno być poprzedzone przez urząd skarbowy dokładną analizą sytuacji podatnika, a ponadto wykreślenie takie powinno, w mojej ocenie, przybrać postać decyzji, na którą podatnikowi powinno służyć odwołanie do Izby Administracji Skarbowej, z późniejszą możliwością złożenia na decyzję ostateczną skargi do sądu administracyjnego. W tym zakresie regulacje ustawy o VAT powinny być znowelizowane.
Ponadto w okresie zawieszenia, aby nie zostać wykreślonym podatnikiem, warto składać „zerowe” deklaracje VAT. Może pomoże, ale na pewno nie zaszkodzi.
Wojciech Zajączkowski