Skopiuj link
Pliki JPK_VAT muszą również zawierać informacje o kodach GTU, czyli grupach towarów i usług sprzedawanych przez podatników, ja również oznaczenia procedur, tj. oznaczenia wskazanych przez normodawcę rodzajów dokonywanej działalności gospodarczej.
Jednym z symboli, który powinien się pojawić w ewidencji VAT podatnika jest oznaczenie „TP”. Zgonie z § 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług: dodatkowo ewidencja zawiera oznaczenia dotyczące istniejących powiązań między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy – oznaczenie „TP”.
Powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, to powiązania istniejące między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT: ilekroć w niniejszym rozdziale jest mowa o powiązaniach – oznacza to relacje, o których mowa w pkt 4, występujące pomiędzy podmiotami powiązanymi. Natomiast zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 4 tej ustawy: ilekroć w niniejszym rozdziale jest mowa o podmiotach powiązanych – oznacza to:
a) podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
b) podmioty, na które wywiera znaczący wpływ:
– ten sam inny podmiot lub
– małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub
c) spółkę niemającą osobowości prawnej i jej wspólników, lub
d) podatnika i jego zagraniczny zakład, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej – spółkę kapitałową wchodzącą w jej skład i jej zagraniczny zakład.
Natomiast w myśl art. 11a ust. 2 ustawy o CIT: przez wywieranie znaczącego wpływu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 lit. a i b, rozumie się:
1) posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25%:
a) udziałów w kapitale lub
b) praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub
c) udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych, lub
2) faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, lub
3) pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia.
Należy pamiętać, że oznaczaniu symbolem „TP” nie podlegają transakcje dokonane z własnymi pracownikami, bowiem są one wymienione w art. 32 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, a nie w pkt 1 tej regulacji.
Oznaczanie transakcji symbolem „TP” sprawia istotne problemy w jednostkach samorządu terytorialnego oraz spółkach Skarbu Państwa.
Na problem ten zwrócił uwagę jeden z posłów, który w interpelacji poselskiej nr 12443 „W sprawie stosowania przepisów o podmiotach powiązanych w jednolitym pliku kontrolnym „TP”” zadał Ministrowi Finansów następujące pytania:
1. Czy spółki komunalne z wyłącznym udziałem jednostki samorządu terytorialnego powinny stosować oznaczenie sprzedaży „TP” dla:
- pracowników spółki,
- prezesa i jego rodziny (np. teściowej),
- prokurentów,
- członków Rady Nadzorczej i ich rodzin,
- prezydenta miasta (jego rodziny i zastępców),
- członków Rady Miasta,
- dyrektorów i prezesów wszystkich podległych pod miasto jednostek, kierownika Biura Nadzoru Właścicielskiego?
2. Czy obowiązek oznaczania sprzedaży „TP” istnieje również w przypadku transakcji z powinowatymi po rozwodzie osoby wywierającej wpływ, a więc krewnymi byłego małżonka?
Pismem z dnia 27 października 2020 r. nr DPAT1.054.1.2020 będącym odpowiedzią na ww. interpelację poselską Minister Finansów wyjaśnił, że: „W przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi jedynie poprzez udziały jednostki samorządu terytorialnego, nie powstaje konieczność stosowania oznaczenia „TP” w nowym JPK_VAT z deklaracją.”.
Jak wskazał Minister Finansów w ww. piśmie: „W przypadku transakcji, w których podmioty będące jej stronami, jako dostawca i nabywca, są powiązane wyłącznie poprzez jednostkę samorządu terytorialnego, trudno zakładać istnienie obszarów narażonych na nadużycia podatkowe, szczególnie w zakresie cen transferowych (rynkowych).”.
I dalej Minister Finansów wyjaśnił, że: oznaczenia „TP” nie dotyczą transakcji, w których „powiązania odnoszą się jedynie do udziałów jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa”.
W artykule z listopada 2020 r.: „Oznaczenie „TP” w ewidencji podmiotów publicznych” wskazywałem, że ww. wyjaśnienia nijak się mają do treści przepisów odradzając stosowanie wykładni dokonanej przez Ministra Finansów we wskazanym piśmie.
W ostatnim okresie pojawiły się interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dotyczące oznaczania symbolami „TP” transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, gdy powiązania między podmiotami (sprzedawcą i nabywcą) wynikają z powiązania z jednostkami samorządu terytorialnego.
Interpretacje te potwierdziły niestety moje wcześniejsze obawy dotyczące prawidłowości wyjaśnień Ministra Finansów.
W interpretacji indywidualnej z dnia 28 kwietnia 2021 r. nr 0114-KDIP4-1.4012.613.2020.1.DP wyjaśniono:
„W konsekwencji sprzedaż towarów i usług dokonywaną przez Gminę na rzecz samorządowej instytucji kultury, należy uznać za transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi. Zatem Gmina będzie mieć obowiązek oznaczania symbolem „TP” w pliku JPK_V7M faktur dokumentujących transakcje na rzecz samorządowych instytucji kultury z tytułu: wynajmu pomieszczeń, dzierżawy nieruchomości oraz refakturowania mediów. (…).
W sytuacji, gdy Gmina posiada co najmniej 25 % udziałów w spółce, należy stwierdzić, że między Gminą a tą spółką istnieją powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, a tym samym, sprzedaż towarów i usług, dokonywaną przez Gminę na rzecz tej spółki, należy uznać za transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi. W związku z powyższym Gmina będzie miała obowiązek oznaczenia faktur dokumentujących te transakcje symbolem „TP” w pliku JPK_V7M.”.
W innej interpretacji indywidualnej wydanej w tym samym dniu, tj. 28 kwietnia 2021 r. nr 0111-KDIB3-1.4012.826.2020.2.KO Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że:
„Gminę oraz wymienione we wniosku spółki miejskie tj.: Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami Sp. z o.o., Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych – (…) Sp. z o.o., Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o., Przychodni (…) Sp. z o.o., xxxx (…) Sp. z o.o., (…) xxxx (…) Sp. z o.o., (…) Sp. z o.o., (…) Szpitala Miejskiego Sp. z o.o., (…) xxxx Sp. z o.o., Agencji … S.A., (…) Wodociągów S.A. oraz (…) S.A., łączą powiązania zarówno kapitałowe, jak i osobowe, bowiem osoba reprezentująca Gminę posiada prawną oraz faktyczną zdolność wpływania na podejmowane przez te spółki decyzje gospodarcze.
Skutkiem tego Gmina jest zobowiązana stosować oznaczenie „TP” dla sprzedaży dokonywanej na rzecz ww. spółek miejskich, które utworzyła oraz w których jest udziałowcem lub akcjonariuszem posiadając ponad 25% udziałów w kapitale. (…).
W przypadku wprowadzania do ewidencji VAT sprzedaży na rzecz wskazanych we wniosku samorządowych instytucji kultury, których organizatorem jest Gmina, tj.: (…) Centrum Sztuki – xxxx (…), Teatru (…), Miejskiego Klubu (…), xxxx (…) Muzeum w (…), Miejskiej Biblioteki Publicznej, Miejskiego Domu Kultury (…), Miejskiego Klubu (…) zaistnieje obowiązek uwzględnienia dla takiej sprzedaży oznaczenia „TP”.
I dalej: „Zatem prezydent miasta na prawach powiatu, dokonując sprzedaży na rzecz Skarbu Państwa w zakresie gospodarowania nieruchomościami, działa w dwojakiej roli. Z jednej strony bowiem jest podmiotem reprezentującym miasto na prawach powiatu, a z drugiej reprezentuje Skarb Państwa. Na gruncie prawa cywilnego mamy więc do czynienia z dwoma odrębnymi podmiotami (Skarbem Państwa i jednostką samorządu terytorialnego), ale dochodzi do specyficznej sytuacji – miasto na prawach powiatu reprezentowane przez prezydenta miasta dokonuje sprzedaży we własnym imieniu (albo na własną rzecz), a prezydent miasta na prawach powiatu, reprezentując Skarb Państwa, działa w imieniu i na jego rzecz.
W konsekwencji należy uznać, że dochodzi do powiązań, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, a miasto na prawach powiatu jest zobowiązane stosować oznaczenie „TP”. Prezydent miasta na prawach powiatu ma bowiem faktyczną zdolność do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych w zakresie gospodarowania nieruchomościami zarówno przez miasto na prawach powiatu, jak i przez Skarb Państwa.”.
Jak widać z powyższych interpretacji indywidualnych pomimo występowania powiązań analogicznych do powiązań, o których mowa w piśmie Ministra Finansów, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej lekce sobie waży wyjaśnienia przełożonego. Tym bardziej traktuje je bez estymy, że pismo Ministra Finansów ma wyłącznie informacyjny charakter, a ponadto jest pozbawione jakiegokolwiek odzwierciedlenia w przepisach prawa. Stąd też u Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej odpowiedni do pisma Ministra Finansów szacunek.
Potwierdza to tezę, że wyjaśnienia Ministra Finansów, które nie przybrały postaci interpretacji ogólnej, bądź objaśnień podatkowych należy traktować z dużą rezerwą.
Na marginesie należy wskazać, że w marcowym projekcie zmiany rozporządzenia w sprawie ewidencji i deklaracji VAT Minister Finansów proponuje, aby oznaczeniu symbolem „TP” nie podlegały powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą jeżeli wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego lub ich związkami.
Wojciech Zajączkowski