Skopiuj link
Znikający podatnik to pojęcie, które już od kilku lat funkcjonuje przy temacie obrotu opodatkowanego podatkiem od towarów i usług. Charakterystyczną cechą tego mechanizmu jest wykorzystanie w łańcuchu transakcji podmiotu pełniącego rolę tzw. „znikającego podatnika" (ang. missing trader). Podmiot taki nie odprowadza należnego podatku VAT, a jednocześnie tworzy formalne podstawy do żądania jego zwrotu na dalszym etapie.
Pod pojęciem Znikającego podatnika ustawodawca rozumie firmę zarejestrowaną jako podatnik dla celów VAT, nabywającą (fikcyjne nabycie) towary lub usługi z zamiarem oszustwa lub zbywającą towary lub usługi jako opodatkowane VAT i niewpłacającą podatku z tytułu sprzedaży.
Zidentyfikowanie takiego mechanizmu następuje poprzez szereg działań podatnika w ramach tzw. należytej staranności. Obejmują one m.in. analizę zewnętrznych oznak funkcjonowania procederu, do których zalicza się m.in.: włączenie w łańcuch dostaw tzw. "znikających podatników", wielokrotny obieg tych samych towarów w zamkniętym cyklu obrotu (brak odbiorcy końcowego), bardzo szybkie transakcje, brak możliwości dysponowania towarem, odwrócony łańcuch handlowy (dostawy od "znikających podatników" do podmiotów realizujących zyski), czy brak gromadzenia zapasów, jak również ceny dumpingowe oraz brak kontroli towarów, brak gwarancji, brak ubezpieczenia towaru. Między innymi w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych dochowanie wymogów formalnych może nie być wystarczające do nabycia uprawnienia do skorzystania z 0% stawki opodatkowania VAT. Duże znaczenie mają okoliczności materialne, czujność przedsiębiorcy powinny wzbudzić m.in.: długi czas transportu wykazany na liście przewozowym (od załadunku do rozładunku), zmiana trasy dostawy, itp.
Nie wiadomo jeszcze w jakiej formie Szef KAS będzie wysyłał listy ostrzegawcze (listy o ryzyku). Ujawnienie tych danych nie będzie naruszać tajemnicy skarbowej. Firma, otrzymując od Szefa KAS informację o znikającym podatniku, będzie mogła wystąpić do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o przeprowadzenie kontroli w zakresie działań objętych informacją. Chodzi tu o tzw. autokontrolę, czyli firma, otrzymawszy ostrzeżenie od Szefa KAS, zwraca się do urzędu skarbowego o weryfikację, czy jej czynności podejmowane ze znikającym podatnikiem były wykonywane z zachowaniem należytej staranności.
Oby przepis w zakresie wysyłki listu ostrzegawczego do kontrahentów przez Szefa KAS nie okazał się dla wielu firm przysłowiowym „gwoździem do trumny” w zakresie relacji firm z ich kontrahentami. Przedsiębiorcy nie będą mogli samodzielnie występować z wnioskiem o informację o znikającym podatniku, a działalność Szefa KAS w tym zakresie podlegać będzie tylko kontroli Ministerstwa Finansów.
dr Małgorzata Rzeszutek
doradca podatkowy