Skopiuj link
Definicja działalności gospodarczej została zdefiniowana w ustawie o VAT w art. 15 ust. 2, zgodnie z którym: działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Jej wykonywanie jest niezbędnym warunkiem do tego, aby stać się podatnikiem podatku VAT, gdyż w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Inaczej mówiąc: jeżeli prowadzi się działalność gospodarczą staje się przez to podatnikiem VAT (nie jest istotne w tym miejscu, czy jest to podatnik czynny, czy zwolniony od podatku). A contrario, jeżeli nie prowadzi się działalności gospodarczej, to dany podmiot tym podatnikiem nie staje się.
Wynikałoby z powyższego, że fundacje, stowarzyszenia, czy inne organizacje jako osoby prawne, które nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu ww. art. 15 ust. 2 ustawy o VAT nie będąc podatnikami nie muszą rozliczać się z podatku VAT, nawet wówczas, gdy nabywają usługi od zagranicznych podmiotów (tzw. import usług).
Niestety tak nie jest.
Jak wynika z art. 17 ust. 1 pkt 4 lit b) ustawy o VAT, który rozszerza zakres podmiotowy ustawy, tj. rozszerza zakres podmiotowy art. 15 ustawy o VAT, za podatnika podatku VAT będą uznawane również osoby prawne, które nabywają usługi do których stosuje się art. 28b nawet wówczas, gdy jako osoby prawne nie są podatnikiem, o którym mowa w art. 15. Warunkiem uznania takiej osoby prawnej za podatnika jest jej zarejestrowanie lub obowiązek zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT.
Przepis art. 97 ust. 4 ustawy o VAT wskazuje na zarejestrowanie podmiotu jako podatnika VAT UE. Jak wynika z art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT obowiązek zarejestrowania się przed pierwszą transakcją (w tym wypadku przed pierwszym nabyciem usług od podatnika z zagranicy) dotyczy także podatników, o których mowa w art. 15, innych niż wymienieni w ust. 1 i 2, którzy nabywają usługi, do których stosuje się art. 28b, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług.
Zdarza się często, że ww. podmioty nabywają od zagranicznych podatników różnego rodzaju usługi, przede wszystkim niematerialne, w tym licencyjne, reklamowe, marketingowe, doradcze, inżynierskie, prawnicze, księgowe, przetwarzania danych, dostarczania informacji, tłumaczeń, bankowe, finansowe, czy ubezpieczeniowe. Mogą być również nabywane od podmiotów zagranicznych usługi materialne np. transportowe, czy serwisowe.
Wyżej wymienione usługi mieszczą się w zakresie art. 28b ustawy o VAT. Jeżeli więc te usługi są nabywane od podmiotów zagranicznych przez osoby prawne niebędące podatnikami w rozumieniu ustawy o VAT, to nabywając te usługi stają się podatnikami, gdyż w świetle art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT są zobowiązane do zarejestrowania się jako podatnicy VAT UE, a ta rejestracja, czy nawet obowiązek rejestracji (gdy do rejestracji nie doszło) powoduje, że osoby prawne stają się podatnikami z tytułu nabycia ww. usług od podmiotów zagranicznych (podatników).
Nabycie statusu podatnika VAT skutkuje koniecznością opodatkowania nabytej usługi (nie zawsze – niektóre usługi np. finansowe są zwolnione od VAT) i odprowadzenia podatku do 25 dnia następnego miesiąca po miesiącu powstania obowiązku podatkowego z tytułu nabycia ww. usług.
Podatnicy VAT UE, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni muszą złożyć deklarację podatkową do urzędu skarbowego druk VAT-9M i oczywiście zapłacić podatek. Skoro nie są podatnikami czynnymi VAT należny z tytułu importu usługi nie staje się podatkiem naliczonym (nie bilansuje się), a to powoduje, że wystąpi wyłącznie podatek należny do zapłaty do urzędu skarbowego.
Wojciech Zajączkowski