Skopiuj link
Wspólnik spółki, którego udziały są umarzane za wynagrodzeniem musi rozważyć skutki tej transakcji w podatku PIT. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy PIT, przychody z odpłatnego zbycia udziałów są zaliczane do przychodów z kapitałów pieniężnych. Jak natomiast stanowi art. 30b ust. 1 ustawy, odpłatne zbycie udziałów podlega opodatkowaniu podatkiem w wysokości 19%. Po zakończeniu roku podatkowego udziałowiec (podatnik) jest obowiązany w zeznaniu PIT-38 wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia udziałów. Podatek jest płatny przez wspólnika od dochodu, czyli różnicy pomiędzy przychodem otrzymanym za umorzenie udziałów a kosztem poniesionym na nabycie tychże udziałów przez udziałowca.
W przypadku umorzenia dobrowolnego udziałów dochodzi najpierw do zbycia tych udziałów przez udziałowca – w takim przypadku następuje nabycie udziałów przez spółkę – a dopiero w drugiej kolejności do ich umorzenia przez spółkę. Zatem, w przypadku umorzenia dobrowolnego dochodzi do nabycia udziałów przez spółkę i odrębnie do ich umorzenia – w dwóch etapach działań. Spółka nie ma obowiązku poboru podatku. Na spółce nie będzie ciążył obowiązek naliczenia, pobrania i odprowadzenia podatku (zaliczki na podatek) w związku z dobrowolnym umorzeniem udziałów za wynagrodzeniem.
Należy też rozpatrzyć skutki w podatku CIT dla spółki, która umarza udziały wspólnika. Powstanie przychodu po stronie spółki w przypadku umorzenia udziałów za wynagrodzeniem niepieniężnym wynika wprost z art. 14a ustawy o CIT, zgodnie z którym „w przypadku, gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia.” Tak więc spółka będzie musiała odprowadzić podatek CIT w wysokości 9% lub 19% w zależności jaki ma status podatnika.
Z punktu widzenia podatku PCC od strony spółki nabycie udziałów własnych w celu ich dobrowolnego umorzenia a następnie przeprowadzenie obniżenia kapitału zakładowego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Natomiast z punktu widzenia wspólnika PCC może się pojawić przy nabyciu nieruchomości w zamian za umorzone udziały. Sytuacja taka będzie mieć miejsce, jeśli transakcja wzajemna będzie objęta zwolnieniem w VAT.
I tu pozostaje kwestia podatku VAT i rozliczenia przez spółkę jako podatnika przenoszącego własność nieruchomości na rzecz udziałowca. Przekazanie nieruchomości wspólnikowi w zamian za nabycie przez spółkę jego udziałów w celu ich umorzenia podlega opodatkowaniu VAT, dochodzi do odpłatnego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Możliwa stawka VAT to zw, 8 lub 23%.
Spółki zamierzające zrestrukturyzować swoją strukturę udziałową, powinny przed dokonaniem transakcji rozważyć konsekwencje podatkowe planowanych zdarzeń do końca 2021 roku. Od 2022 roku w ramach zmian w Polskim Ładzie mogą pojawić się jeszcze bardziej niekorzystne skutki dla obu stron, o czym będziemy pisać po zatwierdzeniu ostatecznego kształtu ustawy i pojawieniu się jej w Dzienniku Ustaw.
dr Małgorzata Rzeszutek
doradca podatkowy