Skopiuj link
Z uwagi więc na trwający konflikt zbrojny mający bezpośredni wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej w Ukrainie, małe szanse na pozytywne wyniki postępowań egzekucyjnych, windykacyjnych oraz chęć utrwalenia dobrych relacji z partnerami biznesowymi, którzy znaleźli się w krytycznej sytuacji, część polskich przedsiębiorców rozważa odstąpienie od dochodzenia wierzytelności w formie ich umorzenia, na podstawie umowy zawartej z ukraińskimi partnerami. W przypadku poddania umowy prawu polskiemu, umowa zawierałaby oświadczenie polskiej firmy o zwolnieniu z długu partnerów oraz ich oświadczenia o przyjęciu zwolnienia, aby spełnione zostały przesłanki wygaśnięcia zobowiązania, określone w art. 508 kodeksu cywilnego.
Główną przesłanką do umorzenia wierzytelności są przede wszystkim trudności finansowe partnerów jak i ukraińskich klientów spowodowane siłę wyższą, tj. konfliktem zbrojnym w Ukrainie i związaną z tym silną zapaścią rynku gospodarczego Ukrainy. Zgodnie z art. 508 kodeksu cywilnego, zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Zwolnienie z długu może dotyczyć całości lub części wierzytelności. Planowane umorzenie wierzytelności nie stanowi rabatu, obniżki czy też upustu z tytułu świadczenia usług, które byłyby podstawą do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług. Tym samym, w związku z planowanym umorzeniem wierzytelności, polski przedsiębiorca nie powinien wystawić faktury korygującej na rzecz żadnego z partnerów. Samego umorzenia wierzytelności nie można traktować jako „usługi” w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT.
W temacie ujęcia w kosztach podatkowych umorzonej wierzytelności sprawa się często komplikuje. Aby podatnik mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość umorzonej należności (w kwocie netto), musi ona zostać umorzona skutecznie. Tak będzie wówczas, gdy wierzyciel będzie posiadał oświadczenie dłużnika, że wyraził on zgodę na zwolnienie go z długu. Dodatkowo umorzona wierzytelność może być kosztem podatkowym wówczas, gdy nie uległa ona przedawnieniu. W przypadku ugody mającej za przedmiot umorzenie wierzytelności ukraińskich kontrahentów poprzez zwolnienie dłużnika z długu, kluczowe jest zatem ustalenie, czy uprzednio należności zostały zarachowane jako przychody należne przez polskich podatników. Nie ma jeszcze wypracowanych rozwiązań ustawowych wprost odwołujących się do umorzeń wierzytelności wskutek działań wojennych, więc należy traktować je tak jak inne zdarzenia nadzwyczajne w księgach podatkowych a tym samym bez posiadania indywidualnej interpretacji istnieje ryzyko zakwestionowania przez organy podatkowe kwalifikacji umorzonych wierzytelności do kosztów podatkowych.
dr Małgorzata Rzeszutek
doradca podatkowy